สมเด็จพระสังฆราช ๕ พระองค์

๕ สมเด็จพระสังฆราช กับอีก ๒ สมเด็จ

เมื่อวันที่ ๑๐ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๐๗
ที่ราชประสงค์-ราชดำริอาเขต ที่ตั้งบริเวณบิ๊กซี ราชประสงค์ ในปัจจุบัน
มีการเปิดห้างสรรพสินค้าญี่ปุ่นแห่งแรกในประเทศไทย
ชื่อว่า ห้างสรรพสินค้าไทยไดมารู (Thai Daimaru Department Store)
ในพิธีเปิดได้มีการอาราธนาพระสงฆ์ทรงสมณศักดิ์ในยุคนั้น
มาเจริญพระพุทธมนต์ ปรากฏว่า พระสงฆ์ทรงสมณศักดิ์ในภาพ ๕ พระองค์แรก
ล้วนได้รับการสถาปนาขึ้นเป็น “สมเด็จพระสังฆราช” ทั้งสิ้น
กล่าวคือ สมเด็จพระสังฆราช พระองค์ที่ ๑๕-๑๙ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

จากซ้ายไปขวา ::

(๑) สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (อยู่ ญาโณทโย)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสระเกศ ราชวรมหาวิหาร

(๒) สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (จวน อุฏฐายี)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๖ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร

(๓) สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ปุ่น ปุณฺณสิริ)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๗ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร

(๔) สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (วาสน์ วาสโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๘ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร

(๕) สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช (เจริญ สุวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๙ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)

(๖) สมเด็จพระธีรญาณมุนี (ธีร์ ปุณฺณโก)
อดีตเจ้าคณะใหญ่หนตะวันออก
อดีตเจ้าอาวาสวัดจักรวรรดิราชาวาส วรมหาวิหาร

(๗) สมเด็จพระวันรัต (จับ ฐิตธมฺโม)
อดีตเจ้าอาวาสวัดโสมนัสวิหาร (วัดโสมนัส ราชวรวิหาร)
ท่านเป็นพระมหาเถระที่มีความสามารถและทรงเกียรติคุณมากรูปหนึ่ง
ของวัดโสมนัสวิหาร และในคณะสงฆ์ไทย
ท่านเป็นสมเด็จพระวันรัต รูปที่ ๒ แห่งคณะสงฆ์ธรรมยุต
และเป็นสมเด็จพระวันรัต รูปที่ ๒๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

สมเด็จพระสังฆราช ๕ พระองค์

“คณะสังฆมนตรี” ชุดสุดท้ายในประวัติศาสตร์คณะสงฆ์ไทย

แถวหน้าสุด :

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ปลด กิตฺติโสภโณ)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม ราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร
ทรงฉายพระรูปร่วมกับ “คณะสังฆมนตรี พุทธศักราช ๒๕๐๓” จำนวน ๑๐ รูป
(นับเป็นคณะสังฆมนตรีชุดสุดท้ายในประวัติศาสตร์คณะสงฆ์ไทย)

แถวที่ ๒ จากซ้าย :

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ฟื้น ชุตินฺธโร)
วัดสามพระยา วรวิหาร กรุงเทพมหานคร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมคุณาภรณ์
ขณะเป็นสังฆมนตรีว่าการองค์การศึกษา ฝ่ายมหานิกาย

สมเด็จพระวันรัต (ทรัพย์ โฆสโก)
วัดสังเวชวิศยาราม วรวิหาร กรุงเทพมหานคร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมรัตนากร
ขณะเป็นสังฆมนตรีว่าการองค์การปกครอง ฝ่ายมหานิกาย

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (จวน อุฏฐายี)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๖ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์
ขณะทรงเป็นสังฆนายก (ฝ่ายธรรมยุต)

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ปุ่น ปุณฺณสิริ)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๗ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร กรุงเทพมหานคร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมวโรดม
ขณะทรงเป็นสังฆมนตรีว่าการองค์การเผยแผ่ ฝ่ายมหานิกาย

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (วาสน์ วาสโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๘ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระอุบาลีคุณูปมาจารย์
ขณะทรงเป็นสังฆมนตรีว่าการองค์การสาธารณูปการ ฝ่ายธรรมยุต

แถวหลังสุด จากซ้าย :

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช (เจริญ สุวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๙ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพมหานคร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมวราภรณ์
ขณะทรงเป็นสังฆมนตรีช่วยว่าการองค์การปกครอง ฝ่ายธรรมยุต

พระธรรมทัศนาธร (ทองสุก สุทสฺโส)
วัดชนะสงคราม ราชวรมหาวิหาร กรุงเทพมหานคร
ขณะเป็นสังฆมนตรีช่วยว่าการองค์การสาธารณูปการ ฝ่ายมหานิกาย

สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (วิน ธมฺมสาโร)
วัดราชผาติการาม วรวิหาร กรุงเทพมหานคร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมปาโมกข์
ขณะเป็นสังฆมนตรีช่วยว่าการองค์การศึกษา ฝ่ายธรรมยุต

สมเด็จพระพุทธปาพจนบดี (ทองเจือ จินฺตากโร)
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมจินดาภรณ์
ขณะเป็นสังฆมนตรีช่วยว่าการองค์การเผยแผ่ ฝ่ายธรรมยุต

พระวิสุทธาธิบดี (ไสว ฐิตวีโร)
วัดไตรมิตรวิทยาราม วรวิหาร กรุงเทพมหานคร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมมหาวีรานุวัตร
ขณะเป็นสังฆมนตรี ฝ่ายมหานิกาย

--------------------------------------------

หมายเหตุ : (ก) วันที่ ๔ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๐๓
สมเด็จพระวันรัต (ปลด กิตฺติโสภโณ)
ได้รับการสถาปนาเป็นสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายก

วันที่ ๑๐ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๐๓
สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (จวน อุฏฐายี) ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นสังฆนายก

วันที่ ๑๒ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๐๓
สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (จวน อุฏฐายี) สังฆนายก
ได้ลงนามแต่งตั้ง “คณะสังฆมนตรี” ชุดใหม่ จำนวน ๙ รูปดังกล่าว

(ข) องค์กรปกครองคณะสงฆ์ คือ สังฆสภา คณะสังฆมนตรี คณะวินัยธร
ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พุทธศักราช ๒๔๘๔

- สังฆสภา มีสมาชิกไม่เกิน ๔๕ รูป ประกอบด้วย พระเถระชั้นธรรมขึ้นไป
พระคณาจารย์เอก พระเปรียญเอก
มีอำนาจบัญญัติสังฆาณัติ (กฎข้อบังคับของคณะสงฆ์)
และควบคุมการใช้สังฆาณัติของคณะสังฆมนตรี

- คณะสังฆมนตรี ประกอบด้วย สังฆนายก ๑ รูป และสังฆมนตรีไม่เกิน ๙ รูป
มีอำนาจบริหารคณะสงฆ์ โดยมีองค์การรองรับอีก ๔ องค์การคือ
องค์การปกครอง องค์การศึกษา องค์การเผยแผ่ และองค์การสาธารณูปการ

- คณะวินัยธร ประกอบด้วย ประธานคณะวินัยธร และคณะวินัยธรชั้นต่างๆ
ซึ่งแบ่งเป็น ๓ ชั้น คือ ชั้นต้น ชั้นอุทธรณ์ ชั้นฎีกา
มีอำนาจพิจารณาวินิจฉัยอธิกรณ์ที่เกิดขึ้นในคณะสงฆ์

องค์กรทั้ง ๓ ได้รวมกันเป็น “มหาเถรสมาคม - มส.” ในปัจจุบัน
ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พุทธศักราช ๒๕๐๕

สังฆสภา เทียบได้กับ รัฐสภา ของฝ่ายอาณาจักร
คณะสังฆมนตรี เทียบได้กับ คณะรัฐมนตรี ของฝ่ายอาณาจักร
คณะวินัยธร เทียบได้กับ คณะตุลาการ ของฝ่ายอาณาจักร

(ค) คณะสังฆมนตรีชุดสุดท้ายในประวัติศาสตร์คณะสงฆ์ไทยชุดนี้
มีวาระอยู่ในตำแหน่งในระหว่างวันที่สมเด็จฯ จวน อุฏฐายี สังฆนายก
ได้ลงนามแต่งตั้ง “คณะสังฆมนตรี” ชุดนี้ จำนวน ๙ รูปแล้ว
(แต่งตั้งเมื่อวันที่ ๑๒ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๐๓)
และก่อนมีการยกเลิกพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พุทธศักราช ๒๔๘๔
เพื่อมาประกาศใช้พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ฉบับใหม่แทน
คือ พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พุทธศักราช ๒๕๐๕
อันมีผลทำให้มีการยกเลิก สังฆสภา คณะสังฆมนตรี และคณะวินัยธร ทั้งหมด
(ฉบับใหม่ประกาศใช้เมื่อวันที่ ๑ มกราคม พุทธศักราช ๒๕๐๖)

: ที่มา ::

สมเด็จพระสังฆราช (เจริญ สุวฑฺฒโน) กับ วงศ์พระกรรมฐาน
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=22&t=43517

http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=38&t=52301