พันธุ์นกที่พบใน 'บึงบอระเพ็ด' จ.นครสวรรค์

พันธุ์นกที่พบได้ในบริเวณ
บึงบอระเพ็ด
จังหวัดนครสวรรค์

เป็ดแดง
Lesser Whistling-Duck
มีขนาด ๔๐-๔๓ เซนติเมตร พบเป็นฝูงใหญ่ ส่งเสียงร้องคล้ายนกหวีด
ในบึงบอระเพ็ดพบบินขึ้นจากบึงน้ำที่มีพงหญ้า เป็นนกที่ออกหากิน
ตอนกลางคืน หากินพืชน้ำ เมล็ดข้าวเปลือกในนา และสัตว์น้ำขนาดเล็ก
เป็นอาหาร กลางวันจะหลับพักในบึงน้ำ เป็นนกอีกชนิดที่วางไข่ในโพรงไม้
แต่ส่วนใหญ่พบวางไข่ตามกอหญ้าใกล้ๆ แหล่งน้ำ

เป็ดคับแค
Cotton Pygmy-Goose
มีขนาด ๓๒-๓๓ เซนติเมตร พบบ่อยในเขตน้ำตื้นของบึงบอระเพ็ด ที่มีพืชน้ำ
ขึ้นหนาแน่น เป็ดคับแคเหมือนห่านตัวจิ๋ว มีรูปร่างน่ารัก ตัวขนาดไก่แจ้ขนาดเล็ก
มีสีขาวดูนุ่มนวลราวกับสำลี คาดสร้อยคอเล็กๆ สีดำ ปีกและหลังมีสีดำเหลือบเขียว
มักพบเป็นคู่ ลอยหากินบนผิวน้ำ กินสาหร่าย พืชน้ำ และสัตว์น้ำเล็กๆ
เป็ดคับแคไม่ได้ทำรังในน้ำ แต่ทำรังตามโพรงไม้ชายน้ำ หรือรอยแตกของอาคารร้าง

นกกระเต็นหัวดำ
Black-capped Kingfisher
มีขนาด ๓๐ เซนติเมตร เป็นนกในวงศ์นกกินปลา ที่อพยพเข้ามาในฤดูหนาว
นกในวงศ์นี้มีจุดเด่นอยู่ที่จะงอยปากแข็งแรง แหลมตรงยาว ๑ ใน ๓ ของลำตัว
และสีสันสดใส ปากสีแดงสด หัวดำ หลังสีน้ำเงินสด ท้องสีขาว หรือส่งเสียง
ร้องรัวถี่ๆ แหบๆ ตอนบิน นกกระเต็นหัวดำชอบเกาะนิ่งตามกิ่งไม้ริมน้ำ
รอจังหวะโฉบลงไปจิกปลาในน้ำตื้นได้อย่างแม่นยำ เป็นนกนักล่าปลา
ที่ประสบความสำเร็จ จนได้รับฉายาว่า เจ้าแห่งนกจับปลา

นกกระเต็นน้อยธรรมดา
Common Kingfisher
มีขนาด ๑๗ เซนติเมตร เป็นนกกินปลาที่อพยพเข้ามาในฤดูหนาวเช่นกัน
มีขนาดย่อมกว่านกกระเต็นหัวดำเกือบครึ่งหนึ่ง แต่มีความสามารถในการล่าปลา
ไม่แพ้กัน ด้วยจะงอยปากแหลมตง สีสันที่เป็นเอกลักษณ์ ลำตัวเป็นสีฟ้าวาววับ
ท้องเป็นสีน้ำตาลไหม้
ตามตำนานน้ำท่วมโลก และเรือโนอาห์เล่าว่า นกกระเต็นเป็นสัญลักษณ์ของความโชคดี
และความมีเสน่ห์ สีสันที่สวยงามนั้นเป็นเพราะนกกระเต็น เป็นนกตัวแรกที่บิน
ออกจากเรือโนอาห์หลังน้ำท่วมโลก ขนสีฟ้าได้มาจากแสงสะท้อนจากท้องฟ้า
ท้องสีน้ำตาล ได้มาจากแสงอาทิตย์ยามอัสดง

นกอีโก้ง
มีขนาด ๓๙-๔๒ เซนติเมตร นกสีม่วงเหลือบเขียว
ร้องเสียงแหบๆ มีจะงอยสีแดงสดตัดกับลำตัว สั้น หนา แข็งแรง ชอบเดิน
หากินไปบนกอพืชน้ำ จอกแหน ที่ขึ้นหนาแน่นในบึงน้ำตื้นที่อุดมสมบูรณ์
หากอยู่นิ่งๆ นกจะเข้ามาใกล้ ลักษณะปากของนกอีโก้งแสดงให้เห็นว่า
สามารถกินอาหารได้หลากหลาย ตั้งแต่แมลง สัตว์น้ำเปลือกแข็ง
ไปจนถึงพืชน้ำ บางพื้นที่พบว่าเป็นปัญหากับชาวนาเพราะชอบกัดกินต้นข้าว

พันธุ์นกที่พบได้ในบริเวณ
บึงบอระเพ็ด
จังหวัดนครสวรรค์

นกอีแจว
Pheasant-tailed Jacana
มีขนาด ๒๙-๓๑.๕ เซนติเมตร นกอีแจวต่างไปจากนกชนิดอื่น
คือตัวเมียจะมีขนาดใหญ่กว่าตัวผู้ และในฤดูผสมพันธุ์จะมีสีสันสดใสกว่า
รวมถึงขนหางจะยาวมากกว่าด้วย อีกทั้งพฤติกรรมที่นกตัวเมียจะผสมพันธุ์
กับตัวผู้หลายตัว เมื่อวางไข่ก็จะ “แจว” ไป โดยทิ้งให้ตัวผู้เป็นฝ่ายดูแลไข่
และตัวอ่อน และไปผสมพันธุ์กับตัวผู้อื่นอีก พฤติกรรมดังกล่าวเป็นความ
พยายามสร้างโอกาสในการขยายพันธุ์ของนกในบึงน้ำที่มีการแข่งขันกันสูง
เพราะแม้จะพบนกอีแจวได้ตามที่ลุ่มต่ำทั่วไป แต่พื้นที่สร้างรังกลับพบเพียง
พื้นที่ชุ่มน้ำในแถบที่ราบภาคกลางเท่านั้น

นกกวัก
White-breasted Waterhen
มีขนาด ๓๓ เซนติเมตร เป็นนกที่พบเห็นได้บ่อยมีลักษณะเด่นที่จดจำได้ง่าย
คือ ขนสีขาวจากหน้า พาดผ่านอกลงมาถึงท้อง ตัดกับหลังและปีกสีเข้ม
หางและใต้ท้องสีน้ำตาลแดง ปากแหลมแข็งแรงสีเหลืองอมเขียว
ส่งเสียงร้อง กวัก-กวัก-กวัก-กวัก จนเป็นที่มาของชื่อ ชอบเดินหากินอยู่ตาม
พงหญ้า กอกก และกอพืชน้ำ กินสัตว์น้ำขนาดเล็ก แมลง ไส้เดือน
เป็นนกที่บินไม่เก่ง เมื่อตกใจจะโผไปได้ระยะทางสั้นๆ แล้ววิ่งหลบหายไปในพงรก
แต่บางครั้งก็เดินหากินเพลิน จนสามารถยืนดูได้เป็นเวลานาน

นกตีนเทียน
มีขนาด ๓๘ เซนติเมตร พบเห็นได้ง่ายตามที่ลุ่มต่ำ ที่ลุ่มน้ำขัง
มักอยู่รวมกันเป็นฝูง ตั้งแต่ ๕-๑๐ ตัว ขนาดขาที่ยาวเก้งก้าง สีแดง ทำให้
จดจำได้ง่าย นกตีนเทียนเป็นนกเดินท่องน้ำที่มีสัดส่วนขาเทียบกับขนาดลำตัว
ยาวที่สุดในโลก จะงอยปากยาวตรง สีดำ ปลายงุ้มเล็กน้อย คีบจับสัตว์น้ำ
แมลงเล็กๆ ในเขตน้ำท่วมขังกินเป็นอาหาร โดยท่องน้ำได้ลึกกว่านกหลายชนิด
จึงเพิ่มโอกาสในการหาอาหาร นกตีนเทียน สร้างรังบนพื้น ปูพรางด้วยเศษหญ้า
และจัดเป็นนกนักแสดง เพราะเมื่อมีผู้บุกรุกเข้ามาใกล้รัง พ่อแม่นกจะบิน
วนเวียน และลงเกาะให้เห็น ทำทีเหมือนนกปีกหักบาดเจ็บ และล่อไปอีกทางหนึ่ง
เพื่อดึงความสนใจของผู้รุกรานให้พ้นรัง

เหยี่ยวออสเปร
Osprey
มีขนาด ๕๕-๖๑ เซนติเมตร เป็นเหยี่ยวหายากที่อพยพเข้ามาในฤดูหนาว สามารถ
พบเห็นได้อย่างสม่ำเสมอที่บึงบอระเพ็ด มักพบโบกปีกช้า บินร่อนเพื่อมองหาปลา
จากกลางอากาศ ดูด้านข้างใบหน้าเหมือนโจรสลัด มีแถบสีน้ำตาลคาดผ่านดวงตา
และมีหงอนเล็กๆ ที่ท้ายทอย เหยี่ยวออสเปร กินปลาเป็นอาหารหลัก จึงพัฒนากรงเล็บ
ที่มีลักษณะพิเศษ คือ กรงเล็บหลังที่แหลมคม และปรับทิศทางได้ ตลอดจนเกล็ดสากๆ
ใต้อุ้งตีนเพื่อเพิ่มความฝืด เมื่อโฉบจับปลาในน้ำไม่ให้ลื่นหลุด จากนั้นจึงนำไปจิกกิน
ตามกิ่งไม้ใกล้น้ำ เคยมีรายงานในอังกฤษว่า มีผู้พบซากเหยี่ยวออสเปร จมน้ำติดกับปลา
ตัวใหญ่มาก เนื่องจากอุ้งเท้าพิเศษที่จับปลาจนแน่น ปล่อยไม่ได้ ปลาใหญ่เกินกำลัง
จึงดึงมันจมลงไปในน้ำด้วย

นกยางกรอกพันธุ์จีน
มีขนาด ๔๖ เซนติเมตร เป็นนกยางที่พบได้บ่อยๆ ชื่อยางกรอกมาจาก
ลักษณะที่เล็กกว่านกยางชนิดอื่น คอสั้น ในฤดูหนาวขนที่หลังและปีกจะเป็นสีน้ำตาล
หัวถึงอกจะเป็นลายประขาวน้ำตาล ในฤดูผสมพันธุ์ ตั้งแต่เดือนเมษายน จนถึงสิ้นสุดหน้าฝน
จะมีสีเข้มขึ้นหลังเป็นสีออกน้ำเงินดำ หัวสีแดงคล้ำ ท้องขาว เป็นนกยางที่พบได้ตามท้องทุ่ง
ที่โล่งใกล้น้ำทุกแห่ง แม้แต่หนองน้ำใกล้เมือง ชอบยืนนิ่งๆ รอจังหวะจิกปลา สัตว์น้ำขนาดเล็ก
และแมลง กินเป็นอาหาร

นกกระสานวล
Grey Heron
มีขนาด ๙๐-๑๐๐ เซนติเมตร เป็นนกน้ำในตระกูล Ardeidae[/b]
มีถิ่นกำเนิดในเขตอบอุ่นในยุโรป เอเชีย และบางพื้นที่ในแอฟริกา
ในฤดูหนาวมักอพยพจากพื้นที่ที่หนาวเย็นไปยังพื้นที่ที่มีอากาศอบอุ่นกว่า
นกกระสานวลเป็นนกที่มีขนาดใหญ่ ช่วงปีกสองข้างกว้าง ๑๗๕-๑๙๕
สูง ๙๐-๑๐๐ เซนติเมตร และหนัก ๑-๒ กิโลกรัม ขนด้านบนเป็นสีเทา
แต่ด้านล่างเป็นสีขาว ในตัวเต็มวัยจะมีขนที่ส่วนหัวเป็นสีขาวจะมีแถบขนสีดำรอบหัว
จะงอยปากสีชมพูอมเหลือง ซึ่งจะมีสีสว่างขึ้นเวลาผสมพันธุ์

นกยางควาย
Cattle Egret
มีขนาด ๔๘-๕๓ เซนติเมตร นกยางในกลุ่มนกยางขาว ที่มีขนาดย่อมกว่าชนิดอื่น
ลำตัวป้อม คอสั้น ขาค่อนข้างสั้น พบอาศัยเกาะพักนอนและสร้างรังเป็นกลุ่มใหญ่
ในที่ราบลุ่มภาคกลาง ชอบเดินตามหลังชาวนาเวลาไถนา เดินตามฝูงควาย
หรืออยู่ใกล้ๆ ปลักควาย คอยจิกกบเขียด แมลงเล็กๆ ที่กระโดดออกมา
ชาวบ้านจึงเรียกว่า “นกยางควาย” ในฤดูผสมพันธุ์ ส่วนหัวและหลังเปลี่ยนเป็นสีส้ม

นกยางเปีย
Little Egret
มีขนาด ๕๕-๖๕ เซนติเมตร ปากสีดำ หนังหน้าเทาหรือเขียวแกมเหลือง ขาดำ
ตีนเหลือง ช่วงฤดูผสมพันธุ์ จะมีหนังหน้าสีชมพูแกมแดง ท้ายทอยมีขนเปียยาว ๒ เส้น
หน้าอกและหลังมีขนเจ้าชู้ยาวเด่นชัด ขาดำสนิท ตีนสีเหลืองส้ม หรือบางตัวอาจมีสีแดง
ส่วนนกวัยอ่อนมีขาสีเทาเข้ม โคนปากและหน้าสีเทา อยู่รวมกันเป็นกลุ่ม
ทำรังในบริเวณเดียวกันกับนกชนิดอื่น เช่น นกยางชนิดอื่นๆ และนกกาน้ำ [/b]

นกกาน้ำเล็ก
Little Cormorant
มีขนาด ๕๑-๕๔.๕ เซนติเมตร ว่ายน้ำดำน้ำได้อย่างคล่องแคล่ว
มีจะงอยปากที่แข็งแรง ทรงพลัง ตรงปลายงุ้ม ช่วยให้จับปลาในน้ำได้โดยสะดวก
สามารถกลืนกินลงไปได้ทั้งตัว ชอบกางปีกกว้างผึ่งแดด และไซร้ขนที่ดำเป็นเงา
เพราะมีต่อมน้ำมันที่ช่วยขับความชื้น นกกาน้ำเล็กเกาะรวมเป็นฝูงใหญ่บนต้นไม้สูง
ใกล้กับบึงน้ำ ที่บึงบอระเพ็ดพบเห็นได้ง่าย แต่แหล่งสร้างรังวางไข่ที่สำคัญ
อยู่ที่บริเวณเกาะวัด

นกอ้ายงั่ว
Oriental Darter
มีขนาด ๘๕-๙๗ เซนติเมตร เป็นญาติที่ใกล้ชิดกับนกกาน้ำ แต่มีพฤติกรรมการล่าปลา
ที่ต่างกัน นกอ้ายงั่วใช้ปลายปากแหลมยาวตรงคล้ายหอก พุ่งด้วยแรงส่งจากคอ
ที่ยาวเหมือนงูไปแทงตัวปลา และมีวิธีถอนปลาออกพร้อมกับกลืนกินลงไปทั้งตัว
นกอ้ายงั่วเป็นนกประจำถิ่นที่สูญหายไปแล้วจากที่ราบภาคกลาง เพิ่งพบสร้างรัง
วางไข่บนต้นสนุ่นน้ำที่เกาะวัด ตั้งแต่ปี ๒๕๖๔๙ ปัจจุบันมีจำนวนรัง ๖๒ รัง

นกช้อนหอยดำเหลือบ
Glossy Ibis
มีขนาด ๕๕-๖๕ เซนติเมตร จุดเด่นอยู่ที่จะงอยปากยาวโค้ง ขนสีเข้มเหลือบเขียวน้ำตาล
เป็นนกหายาก เคยมีรายงานการพบในประเทศไทยไม่กี่ครั้งในฤดูหนาว ปี ๒๕๔๙ พบนกจับคู่
ทำรังวางไข่ในบึงบอระเพ็ด ซึ่งถือว่าเป็นรายงานแรกที่พบนกช้อนหอยดำเหลือบทำรังวางไข่
ในประเทศไทย นกช้อนหอยดำเหลือบใช้ปากโค้งในการจับปลา สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ
ในแอ่งน้ำตื้นกิน นับเป็นนกสำคัญชนิดหนึ่งของบึงบอระเพ็ดในปัจจุบัน

นกกาบบัว
Painted Stork
มีขนาด ๑๐๒ เซนติเมตร นกในวงศ์นกกระสาขนาดใหญ่ที่สง่างาม และมีสีสันสดใส
โดยเฉพาะสีชมพูที่ขนคลุมหาง และหนังที่ใบหน้า ตัดกับจะงอยปากที่ค่อนข้างยาว
และปลายโค้งลงเล็กน้อย ต่างจากนกในวงศ์นกกระสาชนิดอื่น นกกาบบัวมีรายงาน
การสร้างรังที่ทะเลน้อย ส่วนที่บึงบอระเพ็ดมีรายงานการพบเห็นในฤดูหนาว
ที่นกอพยพเข้ามาหากิน โดยพบบ่อยในทุ่งนาที่มีน้ำขังตื้นๆ จะใช้จะงอยปากยาวโค้ง
ควานหาปลาที่ซ่อนอยู่ในปลักโคลนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

นกปากห่าง
Asian Openbill
มีขนาด ๘๑ เซนติเมตร นกในวงศ์นกกระสา ที่มีขนาดย่อมกว่านกกระสาชนิดอื่น
พบเห็นได้ค่อนข้างมากในแถบที่ราบภาคกลาง หากินอยู่ในท้องทุ่งน้ำจืด
จุดเด่นอยู่ที่จะงอยปากที่พัฒนาให้ปลายโค้งเว้าจนเกิดเป็นช่อง ช่วยให้คาบหอยโข่ง
ได้ไม่ลื่นหลุด และนำไปจิกกินเนื้อในเป็นอาหาร นกปากห่างที่พบทั้งหมดบินอพยพ
มาจากที่ราบลุ่มดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำแถบบังคลาเทศ มาสร้างรังวางไข่
ในประเทศไทย ในราวเดือนพฤศจิกายน จนถึงเมษายน และมีการแพร่กระจาย
เพิ่มมากขึ้นในระยะหลัง และมีรายงานว่ามีนกบางส่วนอาศัยอยู่ตลอดทั้งปี

นกกระจาบทอง
Asian Golden-Weaver
มีขนาด ๑๕ เซนติเมตร ขนาดลำตัวและสีสันใกล้เคียงกับนกกระจอก
ในฤดูผสมพันธุ์ช่วงฤดูฝน ตัวผู้จะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองอร่ามจากหัวจรดอกและท้อง
ปากหนาสั้น สีดำเป็นรูปกรวย เป็นลักษณะสำคัญของนกในกลุ่มที่กินเมล็ดพืช
ข้าว เมล็ดหญ้า อาศัยอยู่ตามท้องทุ่ง กออ้อ กอกก ใกล้น้ำ มักพบรวมอยู่เป็นฝูงใหญ่
สร้างรังด้วยการถักทอหญ้าเป็นลูกบอลกลมๆ มีทางเข้าด้านข้าง
อยู่ตามกอกกธูปฤๅษี หรือพงหญ้าสูง