พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๘ ปลาสชาดก : ชายเข็ญใจกับเทวดา

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๘ ปลาสชาดก
ชายเข็ญใจกับเทวดา

ครั้งหนึ่งชาวเมืองพาราณสีมีความเชื่อกันว่าการบูชาเทวดาถือว่าเป็นมงคลชีวิต จึงทำพิธีบวงสรวงเทวดากันยิ่งใหญ่ในวันหนึ่ง มีชายเข็ญใจคนหนึ่งคิดในใจว่า “เราน่าจะปรนนิบัติเทวดาสักองค์เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ตัวเรา” เมื่อคิดได้ดังนั้นจึงเดินไปทำความสะอาดใต้ต้นทองกวาวใหญ่ แล้วจัดการพรมน้ำหอม จุดธูปเทียนให้ความสว่างในเวลาตอนกลางคืน แล้วพูดขึ้นว่าเราขอให้ท่านอยู่อย่างสุขสบาย
วันต่อมาชายเข็ญใจได้ถามเทวดาที่ต้นไม้ว่า “เมื่อคืนนี้ท่านคงจะอยู่สุขสบายสินะ”
เทวดาอยากรู้ว่าทำไมชายเข็ญใจจึงบูชาเทวดานัก จึงแปลงเป็นพราหมณ์แก่เพื่อถามถึงความประสงค์ในครั้งนี้ “ท่านก็รู้ว่าต้นไม้ไม่มีชีวิตจิตใจ ไฉนท่านจึงต้องการรู้ถึงความเป็นอยู่ของเทวดาล่ะ”
ชายเข็ญใจตอบว่า
“ความใหญ่โตของต้นทองกวาวที่มองเห็นมาแต่ไกล ทำให้ข้าพเจ้าเชื่อว่าต้องมีเทวดาอาศัยอยู่ ข้าพเจ้านับถือต้นทองกวาวนี้ ทั้งนี้ก็เพราะอยากได้ทรัพย์สินเงินทองมาใช้จ่ายในการดำเนินชีวิต”
พราหมณ์แก่กล่าวขึ้นว่า “เรานี่แหละคือเทวดาที่สถิตอยู่ที่ต้นทองกวาวนี้”
ด้วยความชอบใจ เทวดาในร่างพราหมณ์จึงขอตอบแทนด้วยการจะบอกที่ซ่อนของขุมทรัพย์ให้ แต่เปลี่ยนใจไปขุดเอาขุมทรัพย์ทั้งหมดมาฝังไว้ข้างบ้านของชายเข็ญใจ พร้อมกับกล่าวว่า
“ขอให้ท่านจงให้ทานและรักษาศีลอยู่เป็นประจำ และใช้สอยทรัพย์สินเหล่านี้ไปตลอดชีวิตของท่านเถิด”
กล่าวดังนั้นแล้วเทวดาก็หายวับไป

ธรรมนิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“คนเราควรจะมอบแต่สิ่งที่ดีๆ ให้แก่กัน”
“ผู้ทำดีคิดดีต่อผู้อื่น ย่อมได้รับผลดีตอบแทน”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
เสฏฺฐนฺทโท เสฏฐมุเปติ ฐานํ
ผู้ให้ของประเสริฐ ย่อมมีฐานะอันประเสริฐ (๒๒/๕๖)