สมุนไพร พรรณพฤกษา - โด่ไม่รู้ล้ม

.
.

...สมุนไพร พรรณพฤกษา

โด่ไม่รู้ล้ม ภาพจาก : http://th.wikipedia.org

โด่ไม่รู้ล้ม

โด่ไม่รู้ล้ม ไม้ชนิดนี้ พบมากที่สุดตามพื้นที่ราบ และตามป่าทั่วไปทางภาคเหนือ ภาคตะวันออก ส่วนภาคอื่นมีประปราย หลายคนอยากทราบที่มาของชื่อว่าเป็นเช่นไร เพราะฟังแล้วทำให้คิดไปในทางสัปดี้สัปดน โดยความจริงแล้ว ไม่ได้เป็นอย่างที่คนส่วนใหญ่เข้าใจแม้แต่น้อย เนื่องจากไม้ชนิดนี้จะมีลักษณะพิเศษคือ เนื้อใบจะมีความหนามาก ใบจะแผ่กระจายเหนือผิวดิน เมื่อมีคนเดินเหยียบย่ำจนราบและคิดว่าตายไปแล้ว แต่ไม่กี่นาทีต้นจะชูตั้งขึ้นเช่นเดิมเหมือนไม่เคยถูกคนเหยียบย่ำมาก่อน จึงถูกเรียกชื่อตามลักษณะว่า “โด่ไม่รู้ล้ม”

โด่ไม่รู้ล้ม มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Elephantopus scaber L. ชื่ออื่น เช่น หนาดมีแคลน, หนาดผา, ตะชีโกวะ, หญ้าไก่นกคุ่ม, หนาดผา, ขี้ไฟนกคุ่ม จัดอยู่ในวงศ์ Compositae ลักษณะเป็นไม้เนื้ออ่อน ต้นแข็ง ตั้งตรง ใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับที่โคนใกล้ผิวดิน ขอบใบหยัก มีขนปกคลุมทั้งสองด้าน

• ดอก ออกเป็นช่อแทงขึ้นจากกลางต้น ก้านช่อแตกแขนงได้ มีดอกย่อยขนาดเล็ก แบบช่อกระจุกแน่น ก้านช่อดอกยาว ดอกสีม่วงหรือขาว มีกลีบดอก ๕ กลีบ รูปขอบขนาน ปลายแหลม

• ผล เป็นผลแห้งไม่แตก มีเมล็ด เจริญเติบโตดีและมีดอกช่วงฤดูฝน ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดและเหง้าจีนแต้จิ๋ว เรียกว่า “เคยโป๊”

• สรรพคุณทางด้านสมุนไพร แก้ไอ วัณโรค แก้ไข้ เหน็บชา บำรุงหัวใจ บำรุงกำหนัด ห้ามเลือดกำเดา ขับน้ำเหลืองเสีย
   - ลำต้นและใบ เป็นยาบำรุงเลือด ทำให้อยากอาหาร เหมาะสำหรับสตรีที่ประจำเดือนมาไม่ปกติ
   - ลำต้นมีรสขื่นใช้เป็นยาแก้ปัสสาวะพิการ บำรุงกำหนัด แพทย์ตำบลกล่าวว่า
   - ทั้งต้นรสกร่อยจืดขื่นเล็กน้อย กินทำให้มีกำลัง
   - ทั้งต้นต้มน้ำดื่มต่างน้ำแก้ไขจับสั่น เรียกว่า “หญ้าสามสิบสองราก”
   - ทั้งต้นต้มน้ำดื่มแก้ไอ แก้กษัย บำรุงกำลัง ขับปัสสาวะ แก้ไข ขับพยาธิไส้เดือน แก้กามโรค
   - ใบ ต้มน้ำดื่มขับพยาธิ ขับปัสสาวะ กระตุ้นกำหนัด
   - ใบกับราก เป็นยาคุมกำเนิด
   - รากและใบต้มเป็นยารักษาโรคบิด ท้องร่วง ช่วยขับปัสสาวะ บรรเทาอาการเจ็บหน้าอก กินแก้กามโรค
   - ราก หากนำมาตำผสมกับพริกไทยจะแก้อาการปวดฟันได้ หรือนำมาต้มทานหลังคลอด แก้อาเจียนได้

• การขยายพันธุ์ การเพาะเมล็ด หงุดหงิด

ที่มา : คอลัมน์ “เกษตรกรบนแผ่นกระดาษ” โดย “นายเกษตร” หน้า ๗ หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ ฉบับประจำวันศุกร์ที่ ๒๒ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๕ และ http://th.wikipedia.org