เขาพระสุเมรุ

เขาพระสุเมรุ

ตามคติพราหมณ์ เขาพระสุเมรุ คือภูเขาที่เป็นหลักของโลก ภูเขานี้ตั้งอยู่ในจุดศูนย์กลางของโลกหรือจักรวาลอันยิ่งใหญ่ เป็นที่อยู่ของสิ่งมีวิญญาณในภพและภูมิต่างๆ

ตำนานกล่าวว่า พระอิศวรทรงสร้างน้ำด้วยพระเสโท (เหงื่อ) สร้างแผ่นดินด้วยเมโท (ไคล) ของพระองค์ (บางตำนานว่าทรงสำรอกพระมังสะในพระอุระออกมาบันดาลให้เป็นแผ่นดิน) และด้วยมีพระประสงค์จะประดิษฐานภูเขาใหญ่ให้เป็นหลักของโลก จึงทรงเอาพระจุฑามณี (ปิ่นปักผม) ปักลงที่ใจกลางของพื้นภพ บันดาลให้เป็นเขาพระสุเมรุ แล้วเอาพระสังวาลมาสร้างเป็นทิวเขาสวมรอบเขาพระสุเมรุอีก ๗ ทิว เรียกว่า สัตบริภัณฑคีรี ให้เป็นที่อาศัยของทวยเทพ

เขาพระสุเมรุตั้งอยู่เหนือพื้นน้ำ ๘๔,๐๐๐ โยชน์ เบื้องล่างมีปลาอานนท์หนุนอยู่ และมีภูเขารองรับเป็นฐาน ๓ ลูก เรียกว่า ตรีกูฏ มีภูเขาล้อมรอบ ๗ ทิว เรียกว่า สัตบริภัณฑคีรี แต่ละทิวมีความสูงลดหลั่นกันลงไปทีละครึ่ง เป็นที่สถิตของเทวดาจตุมหาราชิกและบริวาร

ดังนี้ ทิวเขายุคนธร (ขอบเขาพระสุเมรุ เป็นที่ของพระอาทิตย์และพระจันทร์), กรวิก (นกกรวิก), อิสินธร (มหิสรเทวบุตร), สุทัศนะ (ว่านยาวิเศษ), เนมินธร (ปทุมชาติขนาดใหญ่), วินันตก (มารดาพญาครุฑ) และอัสกัณ (ไม้กำยาน) แต่ละทิวเขาคั่นด้วยแม่น้ำทั้งเจ็ด ถัดออกไปเป็นมหานทีสีทันดร ล้อมรอบเขาพระสุเมรุ จากนั้นมีภูเขาเหล็กกั้นทะเลนี้ไว้รอบ เรียกว่าขอบจักรวาล พ้นไปเป็นนอกขอบจักรวาล

มีมหาทวีปอยู่ตรงทิศทั้งสี่ของเขาพระสุเมรุ (แต่ละมหาทวีปมีทวีป น้อยๆ เป็นบริวารอีก ๒,๐๐๐ ทวีป) ได้แก่ อุตรกุรุทวีป ทิศเหนือ มีมหาสมุทรชื่อ ปิตสาคร มีน้ำสีเหลือง, ปุพพวิเทหทวีป ทิศตะวันออก มีมหาสมุทรชื่อ ขีรสาคร เกษียรสมุทร มีน้ำสีขาว, ชมพูทวีป ทิศใต้ มีมหาสมุทรชื่อ นิลสาคร มีน้ำสีเขียว และ อมรโคยานทวีป ทิศตะวันตก มีมหาสมุทรชื่อ ผลิกสาคร มีน้ำใสสะอาดเหมือนแก้วผลึก

ชมพูทวีป รูปเหมือนเกวียน มีต้นหว้ามาก ด้านตะวันออกมีต้นชมพู่ (บ้างเรียกไม้หว้า) สูง ๑,๐๐๐ โยชน์ กว้าง ๑,๐๐๐ โยชน์ น้ำของชมพู่ไหลลงมาเป็นน้ำกายสิทธิ์ ถูกสิ่งใดสิ่งนั้นกลายเป็นสีทอง เรียก พังครนที ผู้คนกินน้ำนี้แล้วจะไม่เกิดโรคภัยไข้เจ็บ ไม่มีกลิ่นตัว ไม่เหนื่อย ไม่ชรา, ปุพพวิเทหทวีป รูปเหมือนพระจันทร์เต็มดวง กว้าง ๗,๐๐๐ โยชน์ มีเกาะ ๔๐๐ เกาะ คนหน้ากลมเหมือนดวงจันทร์, อมรโคยานทวีป รูปเหมือนพระจันทร์ครึ่งซีก กว้าง ๙,๐๐๐โยชน์ ประกอบด้วยเกาะและแม่น้ำใหญ่น้อย และมีไม้กระทุ่ม คนหน้าเหมือนดั่งเดือนแรม จมูกโด่ง คางแหลม

และอุตรกุรุทวีป กว้าง ๘,๐๐๐ โยชน์ เป็นที่ราบมีต้นไม้นานา คนรูปร่างงาม และมีต้นกัลปพฤกษ์ อยากได้อะไรก็ไปนึกเอาที่ต้นไม้นี้

เหนือเขาพระสุเมรุขึ้นไป มีไพชยนต์ปราสาทตั้งอยู่กลางสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ มีนครแห่งเทพชื่อ นครไตรตรึงษ์ พระอินทร์เป็นผู้ปกครอง ทำหน้าที่เป็นเทวราชผู้อภิบาลโลกและพิทักษ์คุณธรรมให้มนุษย์

ตรงกลางไพชยนต์มหาปราสาทเป็นที่ประดิษฐานแท่นบัณฑุกัมพลอันเป็นทิพยอาสน์ ยามที่โลกเกิดความเดือดร้อน ทิพยอาสน์จะแข็งดั่งศิลาเพื่อบอกให้พระอินทร์ทราบและลงมาช่วยเหลือมนุษย์

สวรรค์ชั้นดาวดึงส์เป็นสวรรค์ชั้นหนึ่งของฉกามาพจร (สวรรค์ที่เกี่ยวข้องกับความรัก) ประกอบด้วย

๑.จตุมหาราชิก เป็นที่อยู่ของท้าวจตุโลกบาลทั้ง ๔ มี ท้าวกุเวร (ท้าวเวสสุวรรณ) รักษาทิศอุดร มีพวกยักษ์เป็นบริวาร, ท้าวธตรฐ รักษาทิศบูรพา มีพวกคนธรรพ์เป็นบริวาร, ท้าววิรุฬหก รักษาทิศทักษิณ มีพวก กุมภัณฑ์ (อสูรจำพวกหนึ่ง) เป็นบริวาร และ ท้าววิรุฬปักษ์ รักษาทิศประจิม มีฝูงนาคเป็นบริวาร

๒.ดาวดึงส์ พระอินทร์เป็นใหญ่

๓.ยามา มีท้าวสยามเทวราชปกครอง

๔.ดุสิต ท้าวสันนุสิตเป็นใหญ่ เป็นที่เกิดแห่งพระโพธิสัตว์ในชาติที่กำลังบำเพ็ญบารมี และยังเป็นสวรรค์ชั้นที่พุทธบิดามารดา และผู้มีบุญวาสนาอื่นๆ เคยถือกำเนิดเป็นเทวดา

๕.นิมมานรดี ท้าวสุนิมมิตปกครอง เทวดาผู้สถิตในสวรรค์ชั้นนี้มีบุญญานุภาพมาก มีความประสงค์สิ่งใดก็เนรมิตได้สมความปรารถนา

๖.ปรนิมมิตวสวัสดี ท้าวปรินิมมิตวสวัสดีปกครอง สวรรค์ชั้นนี้มีความเป็นอยู่สุขสบายกว่าทุกชั้น จะเนรมิตอะไรก็มีเทวดาชั้นที่ ๕ เนรมิตให้ มีป่าหิมพานต์ เป็นที่อยู่ของสัตว์ชนิดต่างๆ มีสระอยู่ ๗ สระ คือ สระอโนดาต มันทากินี กุณาล สหัปปดาต กัณมุณฑ์ รดาการ ฉัททันต์

มีภูเขาล้อมรอบ ๕ ลูก คือ เขาสุทัศนกูฏ ล้วนไปด้วยทอง, เขาจิตรกูฏ ล้วนไปด้วยแก้ว, เขากาลกูฏ ล้วนไปด้วยนิลมณี, เขาไกรลาส ล้วนแล้วด้วยเงิน ที่สถิตของพระอิศวร และคันธมาทกูฏ ล้วนแล้วด้วยแก้วมณีและไม้หอม

ที่มา (เรื่อง-ภาพ) : หนังสือพิมพ์ข่าวสด