เหตผลหลักที่ ศาสนาพุทธ แตกแยกเป็นเถรวาท และ มหายาน เพราะเริ่มต้นที่จุดแตกต่างกันวันนี้ผมจะขอเล่าเรื่องจริงเกี่ยวกับนิกายมหายาน และนิกายเถรวาท ที่แยกกันออกไปเพราะอะไร?
ก่อนอื่น ขอถามคุณก่อนว่า พวกเสื้อเหลือง พวกเสื้อแดง พวกเสื้อหลากสี พวกทหารที่ฆ่าประชาชน เป็นคนไทยหรือเปล่า? ก็เป็นคนไทยทั้งนั้น แต่อุดมการและความคิดเห็นต่างกันใช่ไหม?
สมัยพระพุทธเจ้า ยังไม่ละสังขาร สาวกทุกคนก็ถือว่าเป็นลูกศิษย์ของพระพุทธเจ้า เป็นสาวกของศาสนาพุทธทั้งนั้น แต่อุดมการและความคิดเห็นต่างกันเท่านั้นใช่ไหม?
พระพุทธเจ้าสอนธรรมะให้แต่ละคนต่างกัน ตามอุดมการและความคิดเห็นของสาวกที่ต่างกัน แยกเป็นกลุ่มใหญ่ๆได้ 2 กลุ่ม
1. สาวกกลุ่มที่ต้องการดับทุกข์อย่างเดียว สนใจน้อย หรือยังไม่สนใจว่าใครเป็นผู้ยิงศรใส่เรา คือ สนใจน้อย หรือยังไม่สนใจเรื่องพระเจ้า เรื่องพวกนั้นเอาไม่ทีหลัง แต่ตอนนี้เอาแค่ดับทุกข์ให้ได้ก่อน เรียกในภายหลังว่า
นิกายเถรวาท สนใจน้อย = พระพุทธเจ้าจึงเพียงสอนให้ว่า เริ่มต้นแต่เดิม เราทุกจิต ล้วนเป็นปภัสสร แต่ไปหลงในอวิชชา จึงเกิดปฏิจจสมุปบาท
ไม่สนใจเรื่องผู้ยิงศรหรือพระเจ้า = พระพุทธเจ้าจึงสอนเริ่มต้นที่ กลไกของปฏิจจสมุปบาท
นิกายเถรวาท แท้จริงแล้วเป็นนิกายของเหล่าสาวกต่างๆ ที่รวมตัวกันได้ เพราะเป็นกลุ่มที่สนใจ ต้องการดับทุกข์อย่างเดียว และสนใจน้อย หรือยังไม่สนใจว่าใครเป็นผู้ยิงศรใส่เรา (คือ ไม่สนใจเรื่องพระเจ้า) เรื่องพวกนั้นเอาไม่ทีหลัง แต่ตอนนี้เอาแค่ดับทุกข์ให้ได้ก่อน
เรืองที่บอกว่า นิกายเถรวาท ยึดตัวบท เป็นใหญ่ เพื่อป้องกันการคลาดเคลื่อนในอนาคต ส่วนนิกายมหายาน ถือการตีความคำสอนของพระพุทธเจ้าตามครูบาอาจารย์ตนเป็นใหญ่ เป็นคำสอนที่พญามารหลอกลวงเราโดยผ่านสมมุติสงฆ์ ผู้เข้าไม่ถึงธรรม ให้ไปบอกต่อให้ประชาชนต่อไป
โดยความเป็นจริงแล้ว เถรวาทและมหายาน ทุกฝ่ายก็นำพุทธพจน์คำสอนของพระพุทธเจ้ามาแสดงทั้งนั้น
2. นิกายที่มีความอยากรู้อยากเห็น สนใจว่าใครเป็นผู้ยิงศรใส่เรา คือ สนใจเรื่องพระเจ้า มีพระเจ้าไหม? เมื่อความอยากรู้อยากเห็นได้รับคำตอบในระดับที่ตนเองต้องการแล้ว จึงค่อยมาหาทางดับทุกข์ต่อไป
แต่เดิมสาวกพวกนี้ พระพุทธเจ้าสอนเรื่องในระดับผู้ยิงสอนไปให้แตกต่างกันเกือบ 20 คำสอน ขึ้นอยู่กับความอยากรู้อยากเห็นของสาวกแต่ละพวกว่า ต้องการรู้ระดับที่ลึกถึงจุดใด สาวกพวกนี้คือมหาสังฆิกะ หรืออาจริยวาท
ต่อมาในพศ.5 มีพระอรหันต์ที่นำคำสอนเกือบ 20 คำสอน มาเทียบกัน จึงพบว่า ผู้ยิงสอนเป็นผู้เดียวกัน พระพุทธเจ้าแค่เรียกชื่อต่างกันไปเท่านั้น แต่พระองค์ท่านไม่เรียกว่าพระเจ้า เท่านั้น เพราะกลัวมนุษย์จะเข้าใจผิดว่า มีการสร้างอะไรที่เป็นอัตตาหรือตัวตนของจริงใน 3 ภพ
พระพุทธเจ้า ท่านเรียกผู้ยิงศรนั้นว่า - "พุทธะ" หรือพระพุทธเจ้าต้นธาตุ-ต้นธรรม อาทิพุทธเจ้า ธรรมกายพุทธภาวะเริ่มต้น พระไวโรจนพุทธเจ้า ฯลฯ - เพื่อผู้ที่เข้าถึงธรรมจะได้รู้ว่า อัตตาหรือตัวตนของจริงใน 3 ภพไม่มี มันเป็นแค่อัตตานุทิฏฐิหรือสิ่งมายาหรืออนัตตาเท่านั้น พวกเราล้วนอยู่ในโลกมายาหรือโลกแห่งจินตนาการของจิตเท่านั้น
ในปฐมสังคายนา ศิษย์เถรวาทและมหายานยังไม่แตกแยกกัน เพราะมีแต่พระอรหันต์ที่มีอภิญญา 6 ครบถ้วนเท่านั้น ที่เข้าร่วมในปฐมสังคายนา พระอรหันต์ที่มีอภิญญา 6 ครบถ้วน ต่างรู้ว่า
ที่สาวกฝ่ายต่างๆรับรู้แตกต่างกัน เพราะพระพุทธเจ้าตรัสสอนให้สาวกแต่ละฝ่าย ในจุดที่เริ่มต้นแตกต่างกัน คือ
เถรวาท - เริ่มต้นที่อวิชชา และปฏิจจสมุปบาท บางนิกายของเถรวาท พระพุทธองค์ก็สอนให้เริ่มต้นที่ตอนเป็นจิตปภัสสรอยู่ ก่อนถูกอวิชชาครอบงำ
มหายาน - เริ่มต้นที่ก่อนอวิชชา ตอนที่พวกเราเป็นจิตปภัสสรอยู่ในนิพพาน บางนิกายของมหายาน พระพุทธองค์ก็สอนให้เริ่มต้นไกลถึงจุดที่พวกเราเป็นอณูตางๆของสิ่งเดียวกัน ที่ชาวโลกเรียกว่า องค์พระผู้เป็นเจ้า แต่พระพุทธเจ้าเรียกว่า
"พุทธะ หรือ พระพุทธเจ้าต้นธาตุ-ต้นธรรม หรือ อาทิพุทธเจ้า หรือ ธรรมกายพุทธภาวะเริ่มต้น หรือ พระไวโรจนพุทธเจ้า"อย่างไรก็ตาม ในการสังคายนาพระไตรปิฎกครั้งที่ 2 เมื่อมีการใช้กฎหมู่ไปอนุญาตให้พระอรหันต์ที่มีอภิญญาไม่ครบ โดยเฉพาะพระอรหันต์สุขวิปัสสโก และผู้ที่ไม่ใช่พระอรหันต์เข้าร่วมด้วยได้
คนเหล่านี้เขาจะไปรู้เรื่องจุดเริ่มต้นที่พระพุทธเจ้าตรัสสอนให้แต่ละนิกายต่างกันได้อย่างไร เขาก็เอาเฉพาะที่พระพุทธเจ้าสอนให้เขาเท่านั้น เรื่องที่สอนให้สาวกฝ่ายมหาสังฆิกะ หรืออาจริยวาท มันเกินกว่าที่เขาจะยอมรับได้ เขายอมรับแค่ที่เขาได้ยินจากพระพุทธเจ้าเท่านั้น ที่พระพุทธเจ้าสอนให้สาวกฝ่ายมหาสังฆิกะ หรืออาจริยวาท เขาจึงไม่ยอมรับ
สรุปศาสนาพุทธที่แตกแยกเป็นนิกายเถรวาท และนิกายมหายาน เพราะพุทธศาสนิกชน โดยเฉพาะสมมุติสงฆ์ ล้วนไม่เข้าใจว่า พระพุทธองค์สอนสาวกฝ่ายเถรวาท และฝ่ายมหายาน เริ่มต้นที่จุดแตกต่างกัน:
นิกายเถรวาท เริ่มต้นที่อวิชชา และปฏิจจสมุปบาท บางนิกายของเถรวาท พระพุทธองค์ก็สอนให้เริ่มต้นที่ตอนเป็นจิตปภัสสรอยู่ ก่อนถูกอวิชชาครอบงำ
นิกายมหายาน เริ่มต้นที่ก่อนอวิชชา ตอนที่พวกเราเป็นจิตปภัสสรอยู่ในนิพพาน บางนิกายของมหายาน พระพุทธองค์ก็สอนให้เริ่มต้นไกลถึงจุดที่พวกเราเป็นอณูตางๆของสิ่งเดียวกัน ที่ชาวโลกเรียกว่า องค์พระผู้เป็นเจ้า แต่พระพุทธเจ้าเรียกว่า
"พุทธะ หรือ พระพุทธเจ้าต้นธาตุ-ต้นธรรม หรือ อาทิพุทธเจ้า หรือ ธรรมกายพุทธภาวะเริ่มต้น หรือ พระไวโรจนพุทธเจ้า"