ค้นประวัติศาสตร์ "สืบจากส้วม"จาก มิวเซียมสยาม

ค้นประวัติศาสตร์ "สืบจากส้วม"จาก มิวเซียมสยาม

เรื่องส้วมนับเป็นเรื่องใกล้ตัวที่อยู่คู่กับคนไทยและมนุษย์มาช้านาน บางคนอาจมองว่าส้วมเป็นแหล่งรวมเชื้อโรคและสกปรก แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าในชีวิตประจำวันส้วมถือเป็นสิ่งสำคัญอย่างหนึ่ง ทำให้หลายคนคงสงสัยว่าวัฒนธรรมการขับถ่ายของผู้คนตั้งแต่ในอดีตถึงปัจจุบัน มีที่มาอย่างไร

สถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ (มิวเซียมสยาม) จึงมีแนวคิดนำเสนอเรื่องราววัฒนธรรมการขับถ่ายของผู้คนในดินแดนสุวรรณภูมิ ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ที่จะเผยให้เห็นประวัติศาสตร์อีกด้านหนึ่งของวัฒนธรรมไทยผ่านการสืบค้น “ส้วม” ผ่านนิทรรศการชั่วคราว “สืบจากส้วม”

นิทรรศการสืบจากส้วม จะทำให้ผู้ชมได้เรียนรู้ประวัติศาสตร์ไทยผ่านการตีความที่แปลกใหม่ สนุกสนาน และเข้าถึงความหลากหลายทางชาติพันธุ์ในสังคมไทย รวมทั้งกระตุ้นให้ตระหนักถึงการรักษาสุขอนามัย เพื่อให้ผู้เข้าชมงานได้รู้ว่า ในแต่ละยุคสมัย และแต่ละชนชั้น มีวัฒนธรรมการขับถ่ายเป็นอย่างไร อีกทั้งเรื่องราวเหล่านั้นกลับมามีบทบาทอะไรบ้างในสังคมปัจจุบัน

การจัดแสดงพื้นที่ภายในนิทรรศการแบ่งเป็นโซนต่างๆอย่างชัดเจน เพื่อให้ผู้เข้าชมได้รับความรู้และเพลิดเพลินไปกับการชมผลงานแต่ละโซนได้ อย่างเต็มที่ ใช้ประเด็นคำถามเป็นหัวข้อจัดแสดงผลงานแต่ละโซน เปิดประเด็นด้วยคำถาม“ส้วมไทยมาจากไหน” มีการจำลองส้วมไทยแบบต่างๆ ตามสถานะของผู้ใช้ ทั้งส้วมพระ ส้วมเจ้า ส้วมไพร่ ส้วมเจ้าสัว ฯลฯ เพื่อแสดงให้เห็นว่าคนไทยได้หยิบยืมแนวคิดเรื่องส้วมมาจากแหล่งต่างๆ มาปรับใช้ในกิจวัตรประจำวันได้อย่างไร

ต่อด้วยประเด็นที่ว่า “ส้วมกับความหลากหลาย”นำ เสนอรูปแบบของส้วมไทยในอดีต พร้อมเกร็ดความรู้เกี่ยวกับส้วมของชนชาติอื่นในสมัยก่อน และร่วมสืบหา“ส้วมของแม่พลอย”หรือส้วมของนางใน(อุโมงค์) แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ จากข้อมูลในนิยาย“สี่แผ่นดิน”ของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช และร่วมทดลองหาวิธีการนั่ง“ถานพระ”หรือส้วมพระในอดีต ซึ่งในมุมนี้ได้รับความสนใจเป็นอย่างมากจากผู้ร่วมงาน

ถัดมาที่มุม“ส้วมกับสาธารณสุข”บอก เล่าเรื่องราวของการรณรงค์ด้านสุขอนามัยอย่างจริงจังในสมัยก่อน โดยจำลองบรรยากาศการลงพื้นที่ภาคสนามของเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเมื่อกว่า50 ปีที่แล้ว และพบกับ“แม่พิมพ์ส้วม” ตัวต้นแบบที่ใช้เป็นแม่พิมพ์ในการหล่อโถส้วมเพื่อใช้ในการรณรงค์ในสมัยนั้น พร้อมชมภาพยนตร์สั้นหรือ “หนังขายขา”เพื่อรณรงค์เรื่องส้วมครั้งแรก

จากนั้นเดินต่อกันมาที่มุม“ส้วมกับความศิวิไลซ์”เป็น การแสดงให้เห็นถึงการปรับเปลี่ยนสังคมไทยตามแบบอย่างอารยะประเทศ ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของ “กรมศุขาภิบาล”โดยมีแบบจำลอง“ส้วมสาธารณะ”ในสมัยรัชการที่ 5 พร้อมตำนานการก่อตั้งของ“บริษัทออนเหวง”ที่รับกำจัดอุจาระตามบ้านเรือน พร้อมทั้งเสนอภาพการรับวัฒนธรรมส้วมตะวันตกของชนชั้นสูงที่พระนครคีรี พระราชวังบ้านปืน และวังบางขุนพรหม

อีกหนึ่งมุมที่สะดุดตาและถูกใจผู้เข้าชมต้องยกให้“ส้วมเคลื่อนที่”ที่ จะพาทุกคนเรียนรู้อย่างสนุกสนานกับส้วมเคลื่อนที่สารพัดรูปแบบ ตั้งแต่ “ส้วมสนาม”ของพระยาพหลพลพยุหเสนา ที่สามารถพับเก็บและพกพาได้คล้ายกระเป๋าเอกสาร มาจนถึงส้วมยุคใหม่ดีไซน์เก๋ เช่น ส้วม Sofa So Good ที่ออกแบบดูหรูหราน่านั่ง มีฝาปิดและที่รองแขนบุหนังเกรดเอ ฯลฯ ในมุมนี้ทุกคนจะได้เห็นส้วมสมัยใหม่หลากดีไซน์ ที่จะทำให้รู้ว่าเครื่องสุขภัณฑ์กลายเป็นแฟชั่นอย่างหนึ่งไปแล้ว

นิทรรศการในครั้งนี้ยังได้จัดแสดงโบราณสุขภัณฑ์ที่หาชมได้ยากไว้มากมาย อาทิ ถานพระ ยุคสุโขทัย ที่สามารถแยกปัสสาวะและอุจจาระออกจากกันได้ โถพระบังคน ที่จังหวัดลำพูนสร้างถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เมื่อครั้งเสด็จเยี่ยมราษฏรในถิ่นทุรกันดารเมื่อปี 2501 ส้วมนั่งราบขอบไม้ ชนิดถังเทที่คนกรุงเทพฯ ใช้กันเมื่อปี2470 และ ชุดสุขภัณฑ์ของกรมพระยาดำรงราชานุภาพ เมื่อครั้งทรงผนวชและประทับอยู่ที่วัดนิเวศน์ธรรมประวัติ เรียกว่าถ้าไม่ได้มาดูในงานนี้คงไม่มีโอกาสได้เห็นสุขภัณฑ์โบราณเหล่านี้จาก ที่อื่นแน่นอน

ไฮไลท์อีกหนึ่งอย่างคือในแต่ละโซนนำเสนอภาพยนตร์สั้นชุดพิเศษที่จะพาผู้ชมทุกท่านย้อนเวลากลับไป“ขี้ คลาย คดีเด็ดเว็จแตก ย้อนอดีตสยามประเทศ”จาก 2 นักสืบหัวเห็ดเชอร์ล็อกโฮล์ม นำแสดงโดย ดีเจโจ๊ก รับบทเป็น บุญโฮม และ แจ๊ส ชวนชื่น รับบทเป็น หมอวสันต์ โดยทุกคนจะตื่นตาไปกับการร่วมค้นหาวัฒนธรรมการขับถ่ายของคนไทยในอดีตจนถึง ปัจจุบัน ในมุมมองที่สนุกสนานอย่างมีสาระ จนบางทีคุณอาจจะเพลิดเพลินกับเรื่องส้วมไปทั้งวันโดยไม่รู้ตัว

นิทรรศการเรื่อง “สืบจากส้วม”จัดแสดงที่ สถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ(มิวเซียมสยาม) ท่าเตียน กรุงเทพฯ เข้าชมได้วันนี้ – 17 เมษายน 2554 ตั้งแต่เวลา 10.00 -18.00 น. สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมโทร 0 2225 2777

ใต้หล้า

มาจาก.. เดลินิวส์ .