ลัทธิกินเนื้อมนุษย์

ลัทธิกินเนื้อมนุษย์

เคยคิดสงสัยกันบ้างหรือไม่คะว่า ในโลกนี้มีมนุษย์กินคนอยู่จริงหรือ วันนี้เราจะไปหาคำตอบจากคณะกรรมการจัดทำพจนานุกรมศัพท์มานุษยวิทยา สำนักงานราชบัณฑิตยสภากันค่ะ

ลัทธิกินเนื้อมนุษย์ (cannibalism) หมายถึง ความเชื่อที่คนกินเนื้อคนด้วยกัน อาจเพื่อเป็นอาหาร เพื่อจุดประสงค์ทางพิธีกรรม หรือเพื่อวัตถุประสงค์อื่น

วรรณกรรมในยุโรปสมัยก่อนเชื่อว่า เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นในสังคมของกลุ่มชนป่าเถื่อนก่อนที่จะมีอารยธรรม ความเชื่อนี้ปรากฏในบันทึกประวัติศาสตร์ยุคแรกๆ

ดังจะเห็นว่าในศตวรรษที่ ๕ ก่อนคริสต์ศักราช เฮโรโดทุส (Herodotus) ซึ่งเป็นบิดาแห่งประวัติศาสตร์และชาติพันธุ์วรรณนา กล่าวถึงชนกลุ่มหนึ่งที่อาศัยอยู่ใกล้กับชาวซิเทียน (Scythians) ทางตะวันออกของกรีก ว่าเป็นพวกกินเนื้อมนุษย์ ก่อนที่ศาสนาคริสต์จะแพร่เข้าไปถึงชาวไอริชและชาวสก็อต ก็เคยถูกถือว่าเป็นพวกกินเนื้อมนุษย์เช่นกัน

นักวิเคราะห์เชื่อว่า การกล่าวว่าชนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งเป็นพวกถือลัทธิกินเนื้อมนุษย์นั้น เป็นการกล่าวหา หรือเป็นข้ออ้างที่จะเข้าไปกดขี่หรือยึดครองโดยกลุ่มชนที่มีวัฒนธรรมเข้มแข็งมากกว่า ดังนั้น ข้อกล่าวหาทำนองนี้จึงเกิดขึ้นแม้กับชนกลุ่มน้อยบางกลุ่มในยุโรป

มองในอีกแง่หนึ่ง ความเชื่อในเรื่องลัทธิกินเนื้อมนุษย์นี้ อาจเป็นเพียงจินตนาการของนักเดินทางชาวยุโรปในสมัยคริสต์ศตวรรษที่ ๑๕ เมื่อพบกับคนชาวพื้นเมืองที่มีหน้าตาและการปฏิบัติทางวัฒนธรรมที่แปลกประหลาด ก็ทึกทักเอาว่า คนพื้นเมืองเหล่านั้นเป็นมนุษย์กินคน

ดังนั้น ในศตวรรษต่อ ๆ มา แทบจะทุกกลุ่มชนที่พวกนักเดินทางเหล่านี้ไปพบเห็น จึงมักถูกตีตราว่ามีการปฏิบัติในเรื่องกินคน เช่น ชนเผ่าคาริบ (Caribs) ชนเผ่าแอซเต็กส์ (Aztecs) ชนเผ่าพื้นเมืองในอเมริกาเหนือ

ที่น่าแปลกก็คือว่า พวกคนพื้นเมืองหลายต่อหลายเผ่าที่ได้ติดต่อกับชาวยุโรปใหม่ ๆ ก็มีแนวโน้มที่จะคิดว่า ชาวยุโรปก็เป็นพวกกินคนเหมือนกัน โดยนัยนี้การเชื่อว่า ชนบางเผ่าเป็นพวกกินคน จึงเป็นรูปแบบหนึ่งของความคิดความเชื่อเกี่ยวกับคนอื่น (others) ซึ่งเกิดจากการเข้าใจผิดทางวัฒนธรรมบางประการเป็นสำคัญ

จินดารัตน์ โพธิ์นอก/เรียบเรียง