พระบรมธาตุ ในพระดำริของสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ

จารึกวัดศรีชุม เป็นหลักฐานจารึกโบราณของไทยที่กล่าวถึงปาฏิหาริย์ของพระบรมสารีริกธาตุโดยละเอียด
ภาพ upload จากเว็บไซต์วิกิพีเดียสารานุกรมเสรี

พระบรมธาตุ
ในพระดำริของสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ

ตามคติเดิม ไทยเคารพ สักการะ พระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้าที่ได้จากลังกา ซึ่งมีลักษณะคล้ายปูนหรือหิน แต่ที่สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพทอดพระเนตรที่พิพิธภัณฑ์ต่างๆ ในอังกฤษและอินเดียนั้น เป็นกระดูกคนอย่างธรรมดา

และหลักฐานแวดล้อมก็บอกว่าพระบรมธาตุเหล่านั้น บรรจุเข้าสถูป ราว พ.ศ.๑๐๐๐ แล้วทั้งนั้น

พระองค์จึงทรงเลิกล้มความคิดที่จะขอเขาอัญเชิญมาประเทศไทย ด้วยทรงดำริว่า

"คิดดูเห็นว่าไทยเราบูชาพระธาตุอย่างคล้ายหินตามคติลังกา หากจะมิใช่พระบรมธาตุที่แท้จริง ก็ผิดเพียงบูชาก้อนหิน แต่พระธาตุอินเดียเป็นกระดูกคน ถ้าองค์ที่ขอแบ่งเอามามิใช่พระธาตุพระพุทธเจ้า จะกลายเป็นมาชวนให้ไทยไปไหว้กระดูกใครก็ไม่รู้"

ที่มา : นิทานโบราณคดี นิทานที่ ๗ เรื่องสืบพระศาสนาในอินเดีย, พระนิพนธ์ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ