ว่าด้วยเรื่องของรากเหง้า

ในขณะที่พระโคตมพุทธเจ้ากำลังตรัสรู้ที่ใต้ต้นศรีมหาโพธิ์ ริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา ได้ปรากฎดอกบัวผุดขึ้นมาเหนือน้ำทีละดอก รวมทั้งหมด3ดอกด้วยกัน

พระองค์ทรงเล็งเห็นว่า ดอกบัวที่เติบโตเบิกบานอย่างสวยงามบนผิวน้ำได้ เพราะว่ามีลำต้นคอยประคอง ลำต้นทรงตัวอยู่ในน้ำได้ เพราะว่ามีรากที่หยั่งอยู่ใต้โคลนตม

พระพุทธเจ้าทรงไตร่ตรองและเข้าใจได้ว่า ต้นบัว และดอกบัวเกิดขึ้นมาได้ เพราะว่ามีรากคอยดูดซับอาหารจากในโคลนตมมาหล่อเลี้ยง

ถ้าไม่มีราก จะไม่มีลำต้นบัว ถ้าไม่มีลำต้นบัวจะไม่มีดอกบัวที่เบิกบาน

โคลนตมก็คือธาตุดินที่ให้อาหารหล่อเลี้ยงสิ่งมีชีวิตทั้งหลายนั้นเอง

เปรียบเหมือนกับร่างกายของพระองค์เองที่เปล่งปลั่งขึ้นมาเนื่องจากได้ทรงเสวยข้าวมธุปายาสที่นางสุชาดาถวายให้ หลังจากที่พระองค์ทรงล้มเลิกการทำทุกรกิริยาที่ไม่ใช่หนทางพ้นทุกข์

จะเปรียบดอกบัวทั้ง3เป็นพระกกุสันธพุทธเจ้า พระโกนาคมพุทธเจ้า และพระกัสสปพุทธที่ปรากฎตัวในเชิงสัญลักษณ์เพื่อแซ่ซ้องการบรรลุโพธิญาณ สำเร็จมรรคผลของพระโคตมพุทธเจ้าก็ได้

พระโคตมพุทธเจ้าจึงได้บัญญัติหลักธรรมที่เป็นพื้นฐานของความเป็นมนุษย์คือให้ทำความดี ละเว้นความชั่ว ทำจิตใจให้บริสุทธิ์เบิกบาน

จิตใจที่เบิกบานเหมือนดอกบัวพ้นน้ำมาจากการรู้แจ้งแทงตลอดที่มีรากเหง้ามาจากศีล สมาธิ ปัญญา

เหมือนดอกบัวที่งอกงามได้เนื่องจากมีลำต้นที่แข็งแรง และรากที่หยั่งลึกลงไปในโคลนตม

รากจึงมีความสำคัญฉะนี้ แต่คนส่วนใหญ่ไม่เห็นราก หรือไม่อยากจับราก เพราะมีโคลนตมแปดเปื้อนสกปรก ทุกคนต้องการเชยชมแต่ดอกบัวส่วนยอดที่สวยงาม

ที่มา: Thanong Fanclub