พระวินัยปิฎก ว่าด้วยจีวร

ภาพจาก : เพจ พุทธศาสนา ไทย ลาว กัมพูชา

พระวินัยปิฎก ว่าด้วยจีวร

พระพุทธเจ้าได้ทอดพระเนตรนาของชาวมคธ จึงได้มีพระพุทธดำริให้ตัดผ้าจีวรเป็นสี่เหลี่ยมผืนเล็กๆ มาต่อกัน จึงมีลักษณะเป็นผ้าที่เศร้าหมอง คือผู้อื่นมักไม่ต้องการไปตัดเย็บอีก เหมาะสมกับสมณะ ผ้าสี่เหลี่ยมผืนเล็กๆ ที่เย็บต่อกันนั้น ปรากฏลวดลายเป็นลายคันนา ออกแบบโดยพระอานนท์ ดังปรากฏข้อความในพระวินัยปิฎก ว่า “อานนท์ เธอเห็นนาของชาวมคธ ซึ่งเขาพูนดินขึ้นเป็นคันนาสี่เหลี่ยม พูนคันนายาวทั้งด้านยาวและด้านกว้าง พูนคันนาคั่นในระหว่างๆ ด้วยคันนาสั้นๆ พูนคันนาเชื่อมกันทาง ๔ แพร่ง ตามที่ซึ่งคันนากับคันนา ผ่านตัดกันไปหรือไม่? เธอสามารถแต่งจีวรของภิกษุทั้งหลายให้มีรูปอย่างนั้นได้หรือไม่?”

ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ ทักขิณาคีรีชนบทตามพระพุทธาภิรมย์ แล้วเสด็จกลับมาพระนครราชคฤห์อีก ครั้งนั้น ท่านพระอานนท์แต่งจีวรสำหรับภิกษุหลายรูป ครั้นแล้วเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค ได้กราบทูลว่า “ขอพระผู้มีพระภาคจงทอดพระเนตรจีวรที่ข้าพระพุทธเจ้าแต่งแล้ว พระเจ้าข้า”

ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาคทรงทำธรรมิกถา ในเพราะเหตุเป็นเค้ามูลนั้น ในเพราะเหตุแรกเกิดนั้น แล้วรับสั่งกะภิกษุทั้งหลายว่า “ดูกรภิกษุทั้งหลาย อานนท์เป็นคนฉลาด อานนท์ได้ซาบซึ้งถึงเนื้อความแห่งถ้อยคำที่เรากล่าวย่อได้โดยกว้างขวาง...จีวรจักเป็นผ้าที่ตัดแล้ว เศร้าหมองด้วยศัสตรา สมควรแก่สมณะ และพวกศัตรูไม่ต้องการ”

และ ตามพระวินัยปิฎก มหาวรรค ภาค ๒ นั้น กล่าววว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย
ภิกษุไม่พึงทรงจีวรสีครามล้วน (น้ำเงิน)
ไม่พึงทรงจีวรสีเหลืองล้วน
ไม่พึงทรงจีวรสีแดงล้วน
ไม่พึงทรงจีวรสีบานเย็นล้วน
ไม่พึงทรงจีวรสีดำล้วน
ไม่พึงทรงจีวรสีแสดล้วน
ไม่พึงทรงจีวรสีชมพูล้วน
ไม่พึงทรงจีวรที่ไม่ตัดชาย
ไม่พึงทรงจีวรมีชายยาว
ไม่พึงทรงจีวรมีชายเป็นลายดอกไม้
ไม่พึงทรงจีวรมีชายเป็นแผ่น
ไม่พึงสวมเสื้อ
ไม่พึงสวมหมวก
ไม่พึงทรงผ้าโพก
รูปใดทรง ต้องอาบัติทุกกฏ.

ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตน้ำย้อม ๖ อย่าง คือ
น้ำย้อมเกิดแต่รากหรือเหง้า ๑
น้ำย้อมเกิดแต่ต้นไม้ ๑
น้ำย้อมเกิดแต่เปลือกไม้ ๑
น้ำย้อมเกิดแต่ใบไม้ ๑
น้ำย้อมเกิดแต่ดอกไม้ ๑
น้ำย้อมเกิดแต่ผลไม้ ๑