คาถาพัน คือ ชื่อเรียกการสวดพระคาถาเวสสันดรชาดกเป็นภาษาบาลีของพระสงฆ์
ซึ่งมีทั้งหมด 1,000 พระคาถา ซึ่งมักจะสวด "คาถาพัน" ก่อนการเทศน์มหาชาติ
เพียงแต่ในการเทศน์ฯนั้นประชาชนทั่วไปสามารถเข้าใจได้โดยง่าย ไม่มีความรู้ด้านภาษาบาลี
ก็สามารถฟังและอนุโมทนาตามพระชาติต่างๆ ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในการบำเพ็ญทศบารมีได้
ยังความปีติยินดีมาสู่ผู้ที่ได้รับฟังเป็นอย่างมาก
ซึ่งงานเทศน์มหาชาตินี้ นิยมทำกันหลังออกพรรษาพ้นหน้ากฐินไปแล้วอาจทำในวันขึ้น 8 ค่ำ
กลางเดือน 12 หรือในวันแรม 8 ค่ำก็ได้ ซึ่งในช่วงนี้น้ำเริ่มลดและข้าวปลาอาหารกำลังอุดมสมบูรณ์
จึงพร้อมใจกันทำบุญทำทานและเล่นสนุกสนานรื่นเริง
แต่ในภาคอีสานนั้นนิยมทำกันใสเดือน 4 เรียกว่า งานบุญพระเวส ซึ่งเป็นช่วงที่เสร็จจาก
การทำบุญลานเอาข้าวเข้ายุ้ง ในภาคกลางบางท้องถิ่นทำกันในเดือน 5 ต่อเดือน 6 ก็มี
งานเทศน์มหาชาตินั้นจะทำในกาลพิเศษจะทำในเดือนไหนก็ได้ไม่จำกัดฤดูกาล โดยมากเพื่อ
เป็นการหาเงินเข้าวัด บางแห่งอาจทำในเดือน 10
คำว่า เทศน์คาถาพัน หมายถึง การเทศน์คาถาทั้ง 1,000 บทนั้นติดต่อกันรวดเดียวจบ
ซึ่งมีจำนวนพระคาถา 1,000 พระคาถาดังนี้.
1. ทศพร 19 คาถา
2. หิมพานต์ 134 คาถา
3. ทานกัณฑ์ 209 คาถา
4. วนปเวสน์ 57 คาถา
5. ชูชก 79 คาถา
6. จุลพน 35 คาถา
7. มหาพน 80 คาถา
8. กุมาร 101 คาถา
9. มัทรี 90 คาถา
10. สักกบรรพ 43 คาถา
11. มหาราช 69 คาถา
12. ฉกษัตริย์ 36 คาถา
13. นครกัณฑ์ 48 คาถา
รวม 1,000 คาถา เป็นธรรมเนียมถือกันมาแต่โบราณว่า การเทศน์คาถาพันต้องระวัง
มิให้ผิดพลาดหรือตกหล่น จะเป็นบาปหนัก. การบูชากัณฑ์ก็ถือว่า ต้องใช้เครื่องบูชา
เท่าจำนวนคาถา เครื่องบูชากัณฑ์นิยมใช้ ธง 5 สี ธูป เทียน ดอกบัว ทุกอย่าง
จำนวนอย่างละ 1,000 ในบางครั้งมีการ เทศน์คาถาหมื่น คือ นิมนต์พระ 10 รูป
เทศน์คาถาพันพร้อมกัน. และถ้านิมนต์พระ 100 รูป เทศน์คาถาพัน ก็เรียกว่า เทศน์คาถาแสน.
ที่มา :
Click !!!