[ สุขใจ ดอท คอม บ้านหลังเล็กอันแสนอบอุ่น ] ธรรมะ พุทธประวัติ ฟังธรรม ดูหนัง ฟังเพลง เกมส์ เบาสมอง ดูดวง สุขภาพ สารพันความรู้

บุคคลทั่วไป, คุณถูกห้ามตั้งกระทู้หรือส่งข้อความส่วนตัวในฟอรั่มนี้

Fuck Advertise !!

[เงาฝัน]

Tweet

ขอบคุณที่มาภาพจากน้อง"บางครั้ง"ค่ะ


หลักสำคัญของนิกายเซ็น(ฌาน)
โดยเสถียร โพธินันทะ

        ปาฐกถาเรื่องนื้ ท่านผู้ปาฐกถาเป็นผู้มีความรู้แตกฉานในนิกายนี้โดยเฉพาะ ท่านเป็นกรรมการทำกายเผยแพร่พุทธธรรมของสมาคมพุทธบริษัท สยาม-จีนประชา ในปาฐกถาเรื่องนี้ในฐานะที่ข้าพเจ้าได้ทำหน้าที่เป็นล่ามแปลเป็นภาษาไทย ก็ใคร่จะแสดงความเห็นและความรู้ลึกบางประการไว้บ้าง ดังต่อไปนี้

      1 เรื่องของศาสนาเป็นเรื่องที่แปลกมากซึ่งไม่ว่าผู้ใดจะเป็นเชื้อชาติไหนก็ตาม เมื่อมีทรรศนะทางใจถูกตรงกันแล้ว ปัญหาเรื่องเชื้อชาติก็หมดสิ้นไป กลับมาปรากฏคล้ายกับว่า เราเป็นพี่น้องกันฉะนั้น

       เช่นในพุทธศาสนาของเรา ซึ่งมีหมุ่ชนหลายชาติหลายภาษานับถือ ถึงแม้ว่า บางสมัยหมู่ชนชาตินั้นๆ จะได้เคยเป็นศัตรูคู่อริกัน ก็เป็นเพียงแต่ปัญหาทางชาติหรืออื่นๆ แต่พอมาถึงเรื่องของศาสนาแล้ว ความรู้สึกในด้านไม่ถูกกันนั้น ก็จักพลันดับสูญมิมีเหลือ และความรู้สึกใหม่อีกชนิดหนึ่งจะเกิดขึ้นแทน มันเป็นความรู้สึกที่เห็นอกเห็นใจ, ความเมตตากรุณา, ความอยากจะช่วยเหลือ, ความมีตนเสมอดุจดังได้เคยเป็นภราดรกันมา, เขาทั้งหลายล้วนแต่เป็นบุตรของพระพุทธเจ้าองค์เดียวกัน และเป็นพี่น้องกันได้เอง โดยความรู้สึกทางจิตใจอย่างแท้จริง ในระหว่างการสงคราม จีน-ญี่ปุ่น เป็นคู่อาฆาตแก่กันเพียงไรนั้น เราทั้งหลายก็ย่อมรู้ดีอยู่แล้ว

       แต่เมื่อถึงปัญหาศาสนา พุทธศาสนิกชนจีนกับญีปุ่นกลับร่วมมือกันอย่างเข้มแข็ง ในการที่จะเผยแผ่พุทธธรรมให้แพร่หลาย เพียงเท่านี้ก็แสดงให้เห็นว่า พระพุทธศาสนาของเรานั้น มีอิทธิพลเพียงไร ในการที่จะสามารถเปลี่ยนใจของบุคคลมาให้เป็นผู้สมัครสมานรักใคร่กัน และถ้าเราไม่ลืมว่า ในพระสุตตันตปิฎกมีพุทธพจน์อยู่ตอนหนึ่งที่น่าจับใจ และควรที่เราทั้งหลายจะประพฤติตาม มีปรากฎในอัคคัญญสูตรแห่งทีฆนิกายว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสกับวาเสฏฐะดังนี้ "ดูก่อนวาเสฏฐะ พวกเธอแล มีชาติต่างๆกัน มีนามต่างๆกัน มีโคตรต่างๆกัน มีสกุลต่างๆกัน ออกบวชละจากคฤหสถานแล้ว ถูกเขาถามว่า "พวกท่านเป็นใคร" ดังนี้

       จงตอบว่า "เป็นสมณศากยบุตร" ดังนี้เถิด. วาเสฏฐะเอ๋ย ก็ผู้ใดมีความเชื่อมั่นฝังลงแล้วตั้งใจไว้แล้วอย่างแน่นหนา อันพราหมณ์ หรือเทพยดา หรือมาร หรือพรหม หรือใครๆในโลกพึงนำไปไม่ได้, ผู้นั้นควรกล่าวอย่างนี้ว่า "ข้าพเจ้าเป็นบุตร เป็นโอรส ประสูติแล้วจากพระโอษฐ์ของพระผู้มีพระภาคเจ้า มีธรรมเป็นธงชัย อันธรรมสร้างแล้วเป็นทายาทแห่งธรรม" พุทธวจนะนี้ถึงแม้กล่าวแก่ผู้เป็นสมณะ แต่แม้พวกเราผู้เป็นพุทธบริษัททั้งหลายก็อาจสงเคราะห์รวมลงไปได้ และด้วยอมตพจน์อันงดงามนี้เอง ที่ได้ก่อให้เกิดมีมหาสามัคคีขึ้นในระหว่างพุทธมามกะทั้งหลาย และข้าพเจ้าเชื่อว่า ถ้าโลกทั้งหมดจะถือเอาคติจากพระพุทธพจน์นี้แล้ว ศานติอันชาวโลกปรารถนานักนั้น ก็จักมีมาเอง.

[เงาฝัน]

       2 หลักธรรมะในนิกายเซ็น(ฌาน) ทางพุทธศาสนาฝ่ายมหายานถือสำคัญมาก ในจำนวนนิกายทั้งหมดของมหายาน นิกายนี้นับว่าเป็นนิกายหนึ่งที่ทรงอิทธิพลมาก เป็นนิกายฝ่ายวิปัสสนาโดยเฉพาะ ในส่วนธรรมะนั้นก็ดูเหมือนว่าไม่มีความแตกต่างอะไรมากนักกับพุทธศาสนาฝ่ายไทยของเรา เช่นในข้อที่ว่า พุทธภาวะมีอยู่ในสรรพสัตว์ เมื่อรู้ก็เป็นพุทธะ เมื่อยังโง่ก็เป็นสัตว์ ฝ่ายเราก็มีกล่าวว่า เมื่อทำลายอวิชชาเสียได้ ก็เป็นผู้ตรัสรู้เท่ากันหมด และที่ยังไม่ได้ตรัสรู้ ก็เพราะอวิชชาความหลงผิด

วิธีปฏิบัติซึ่งทางนิกายเซ็นกล่าวว่าเป็นแนวพิเศษที่สามารถจะทำให้ได้ตรัสรู้อย่างฉับพลัน เป็นพุทธะในปัจจุบันทันด่วนไม่ต้องรีรอนั้น ข้อนี้ข้าพเจ้าเห็นว่าธรรมปฏิบัติเช่นนี้ ไม่ใช่มีแต่ในนิกายเซ็นเท่านั้น แท้จริงเป็นหลักทั่วไปของพระพุทธศาสนา เพราะเหตุว่า ธรรมปฏิบัติเพื่อจะทำบุคคลให้ได้บรรลุเป็นพุทธะในปัจจุบันนี้นั้น เป็นสิ่งที่ถูกสอนจากสมเด็จพระบรมครูผู้ให้กำเนิดแก่พระพุทธศาสนา  จึงนับได้ว่า เป็นหลักพระพุทธศาสนาทั่วไป ไม่ใช่เป็นหลักนิกายใดนิกายหนึ่ง

หลักของพระศาสนาก็มีสำคัญในการที่ว่า ทำอย่างไรเราจึงจะสามารถหลุดพ้นทุกข์ได้ในปัจจุบันชาตินี้ โดยไม่ต้องไปรอความหลุดพ้นต่อเมื่อชาติหน้าหรือชาติไหนๆ เพราะว่าชาตินี้ ก็เป็นโอกาสอันเหมาะอย่างยิ่งที่เราจะทำความหลุดพ้นไห้แก่ตัวเอง ฉะนั้น จึงมีคำสรรเสริญว่าการเกิดเป็นมนุษย์เป็นของประเสริฐที่สุดเพราะเป็นเหตุให้ได้มีโอกาสทำความพ้นทุกข์ได้ในชาตินั้นๆ แม้บรรดาพระอรหันต์เจ้าทั้งหลาย ก็มิใช่ว่าท่านจะต้องปฏิบัติอย่างค่อยเป็นค่อยไป แล้วจึงจะได้บรรลุก็หามิได้ เพราะถ้าเช่นนั้นแล้ว เราอาจจะไม่เห็นพระอรหันต์กันก็ได้ เพราะท่านต้องไปรอเอาตรัสรู้กันในชาติต่อๆไป

       และที่ว่านิกายเซ็นเป็นนิกายย่นทางตรัสรู้ให้เร็วขึ้น คือไม่ต้องรักษาศีลก่อนแล้วจึงค่อยหัดทำสมาธิ แล้วจึงไปขื้นปัญหานั้น ถ้าจะดูตามหลักฐานต่างๆในปกรณ์ฝ่ายไทยของเรา ก็จะพบว่า ได้มีพระอรหันต์เป็นจำนวนมากที่ไม่ได้ฝ่านการรักษาศีล หรือการทำสมาธิอย่างชนิดสูงๆ แต่ว่าได้ตรัสรู้กันในขณะฟังธรรมบรรยายของพระศาสดา เช่นพระยศและเหล่ามิตรสหายเป็นต้น ท่านเหล่านี้มิใช่พวกตรัสรู้อย่างฉับพลันหรือไร? พระอรหันต์ผุ้ตรัสรู้เล่า ทางพุทธศานา(ไม่เป็นของนิกายใดนิกายหนึ่ง) ก็ได้วางแนวไว้สองทาง ทางหนึ่งได้แก่พวกที่ได้ตรัสรู้ด้วยการบำเพ็ญเพียรทางศีล แล้วเลื่อนขึ้นมาบำเพ็ญเพียรทางสมาธิ หนักในทางจิตจนสามารถบรรลุฌานต่างๆทั้งรูปฌาน อรูปฌาน

เมื่อจิตถูกอบรมฝึกฝนจนมีอำนาจแข็งแกร่งแล้ว ก็ใช้อำนาจแห่งจิตนั้น ทำลายอวิชชาเสียได้ เรียกกันว่า พวก "เจโตวิมุติ" แปลว่า หลุดพ้นด้วยอำนาจจิต พระอริยเจ้าเหล่านี้ เพราะเหตุที่บรรลุฌานมาก่อน จึงสามารถแสดงอิทธิฤทธิ์ต่างๆได้ อีกทางหนึ่งได้แก่ท่านที่ใช้อำนาจปัญญา พิจารณาสภาวะธรรมทั้งหลายตามเป็นจริง จนสามารถหลุดพ้นทุกข์ได้ พวกนี้ไม่จำเป็นต้องได้ฌานสมาบัติ เพียงแต่มีสมาธิขั้นต่ำๆ คือขณิกแล้วยกจิตขึ้นสู่ปัญญาเท่านั้น เรียกว่าพวก "ปัญญาวิมุติ" แปลว่า หลุดพ้นด้วยอำนาจปัญญา แสดงอิทธิปาฏิหาริย์อะไรไม่ได้

        พระอริยเจ้าทั้งสองพวกนี้  ถ้าเราจะพิจารณาดูกันแล้ว หลักธรรมในนิกายเซ็น ก็คือการปฏิบัติเอาทางปัญญากันโดยเฉพาะ อันได้แก่พวกหลังนี้เอง คำสอนทางฝ่ายเรา ก็มีกล่าวเป็นไปอย่างทำนองนี้หลายแห่ง เช่นพุทธภาษิตในติลักขณาทิคาถา ว่า

       "เมื่อใดมาเห็นสังขารทั้งหลายว่าไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัวตน, เมื่อนั้นย่อมเบื่อหน่ายในทุกข์ อันนี้เป็นทางแห่งความบริสุทธิ์หมดจด" ในพุทธภาษิตนี้ไม่ได้บอกว่า ต้องรักษาศีลแล้วทำสมาธิจึงจะเกิดมีปัญญาหลุดพ้นทุกข์ได้ แต่ว่าเมื่อมีปัญญาเห็นแจ้งในพระไตรลักษณ์แล้ว ก็เป็นเหตุให้หลุดพ้นได้ นี่เป็นการแสดงถึงความสำคัญของปัญญาไปในตัว เพราะเหตุว่า ขณะใดมีปัญญา ขณะนั้นก็มีสมาธิและศีลไปในตัว ,ขณะใดมีสมาธิ ขณะนั้นก็มีศีล. พระเถระผู้ทรงคุณธรรมของฝ่ายเรา ก็เคยเทศนาย้ำกล่าวเสมอ เช่น ท่านเจ้าคุณอุปาลี(สิริจนฺโท) วัดบรมนิวาส กล่าวว่า "ศีลใดบรรลุเป็นพุทธะแล้วเหตุที่ไม่มีอิทธิปาฏิหาริย์ หรือไม่มีคุณลักษณะอย่างพระศาสดานั้นก็เป็นอันเฉลยด้วย คือว่าพวกปัญญาวิมุตินั้น แสดงฤทธิ์ไม่ได้ และเพราะเหตุที่ไม่ใช่เป็นสัมมาสัมพุทธะ แต่เป็นเพียงสุตพุทธะ หรืออนุพุทธะเท่านั้น จึงไม่มีมหาปุริสลักษณะอย่างพระบรมครู นี้เป็นความเห็นของข้าพเจ้า

[เงาฝัน]

        3  เมื่อเรารู้ว่า นิกายเซ็น ก็คือ นิกายแห่งปัญญาวิมุติเช่นนี้แล้วก็ย่อมเป็นธรรมดาที่ข้อปฏิบัติต้องหนักไปในทางปัญญา เพราะฉะนั้น จึงเกิดมีปริศนาธรรม หรือกงอั้นไว้สำหรับให้ขบคิด วิธีปฏิบัติและกงอั้น นอกจากจะดำเนินตามคำสอนของพระศาสดาแล้ว ยังมีวิธีการปฏิบัติและกงอั้นที่ถูกตั้งขึ้น โดยท่านสมาธยาจารย์แห่งนิกายเซ็นอีกด้วย เรียกว่า "จู่ซือสัน" คือ "แบบสมาธิของท่านบูรพาจารย์" ซึ่งมีอยู่มากมาย แต่อย่างไรก็ตาม วิธีการปฏิบัติและกงอั้นเหล่านั้น ล้วนแล้วแต่เป็นธรรมะที่ลึกซึ้งชวนขบคิดทั้งสิ้น ข้าพเจ้าจักอธิบายกงอั้นบางอันตามมติของตนเอง พอเป็นเครื่องชี้แนะให้เห็นความลึกซึ้งของนิกายเซ็น

        กงอั้นที่สมเด็จพระภควาตรัสแก่พระมัญชูศรีโพธิสัตว์ และท่านมัญชูศรีได้ทูลตอบว่า "ข้าพระองค์ไม่เห็นธรรม แม้หนึ่งอยู่ภายนอกประตู, เหตุไรจึงทรงสอนให้ข้าพระองค์เข้าประตูเล่า"? ตอนนี้แสดงให้รู้ถึงธรรมชาติหนึ่ง อันเรียกว่า "พระนิพพาน" พระนิพพานเป็นสิ่งที่มีอยู่ทั่วๆไปไม่จำกัดที่ทาง ไม่มีการเข้าการออก เพราะนิพพานภาวะเป็นของคงที่ และก็ไม่จำเป็นที่จะต้องเข้าจะต้องออก เพราะนิพพานภาวะมีอยู่ทัวไปทุกซอกทุกมุม หรืออีกนัยหนึ่ง คือว่า พระมัญชูศรีโพธิสัตว์ได้บรรลุความเห็นแจ้งแล้ว ไม่มีการที่จะต้องกลับกลาย เช่นเข้า-ออกต่อธรรมอีก เพราะธรรมทั้งหลาย ท่านละวางได้ขาดแล้วมีปัญญาอันไพบูลย์เห็นสรรพสิ่งมีภาวะว่างเปล่านั่นเอง และที่พระพุทธองค์ทรงนิ่งไม่ตอบพาหิรชน ก็เพราะพระองค์ ต้องการแสดงนิพพานภาวะอันลึกซึ้งให้เห็น พาหิรชนผู้นั้นเป็นผู้มีปัญญาได้รู้แจ้งจึงเลื่อมใส และที่ว่าพระสังฆปรินายกองค์ที่สองหาจิตไม่พบนั้น เพราะเหตุที่จิตนี้เกิดดับอยู่เป็นนิตย์ไม่มีตัวตนอันใด

        ข้อที่ธรรมาจารย์ผู้หนึ่งว่าขี่โคไปหาโคนั้น อธิบายว่าตัวเรานั้นก็เป็นพุทธะอยู่แล้ว ยังจะไปหาพุทธะที่ไหน คือหมายว่า พุทธะก็อยู่ที่เราๆจะไปค้นหาพุทธะข้างนอกนั้นไม่พบหรอก เพราะเหตุที่พุทธะนั้น ก็คือ ภาวะในตัวเรานี้เอง อนึ่ง ข้อที่ให้คอยระวังโคนั้น ความตรงนี้ดูจะมีความหมายกระไรชอบกลอยู่ คือ ถ้าหากว่าเราสามารถค้นพบและเห็นแจ้งพุทธภาวะในตัวเราแล้ว ก็หมายความว่าเราได้ตรัสรู้พระนิพพานแล้ว เหตุไรจึงยังต้องคอยระวังรักษาอีกเล่า? เพราะฉะนั้น ความตอนนี้ส่อให้เห็นว่า ที่กล่าวมาแต่เบื้องแรกว่าผู้ได้ตรัสรู้ (อันข้าพเจ้าแปลตรงกับความหมายทางภาษาจีน) แล้วยังต้องคอยทะนุถนอมภาวะอันนั้นอยู่ หมายความว่าการได้ผลจากการเห็นแจ้งในธรรมะที่ยังเป็นขั้นต่ำๆ ชนิดยังเป็นสังขตะอยู่ เช่นการได้สมาธิจิตเป็นต้น ถ้าเราปล่อยปละละเลยไม่นำพา สมาธิจิตก็อาจจะเสื่อมได้ แม้พวกฌานชั้นสูงๆ เช่น อรูปฌาน ก็เช่นกัน เพราะฉะนั้น จึงสรุปความได้ว่า ความหมาย ณ ที่นี้ ไม่ได้หมายเอาว่า ได้ พระนิพพาน แต่หมายเอาว่า เริ่มที่จะได้สูดกลิ่นไอน้อยๆของพระนิพพาน เช่น การที่จิตใจ สงบ จากกิเลสขั่วคราวอะไรเหล่านี้

[เงาฝัน]

       4 ลังการวตารสูตร หรือจีนเรียกว่า "ลางเจียงจิง" เป็นสูตรชนิดหัวใจของนิกายเซ็น พระภควาแสดงสูตรนี้ ณ ภูเขาบนเกาะลังกาแก่ท่านพระมหาปัญญาโพธิสัตว์ ภายในกล่าวถึงข้อธรรมอันลึกซึ้ง อันเป็นอภิปรัชญาของพุทธธรรมมีข้อธรรมที่ชวนให้ขบคิดมาก (พระพุทธศาสนาไทยเราก็มาจากเกาะลังกา)

        ศูรางคมสมาธิสูตรนั้น เป็นสูตรที่พระพุทธเจ้าแสดงแก่พระอานนท์ กล่าวถึงอายตนะภายในภายนอก และการปฏิบัติธรรม มีการทำสมาธิไว้อย่างพิศดาร พุทธศาสนิกชนฝ่ายมหายานนับถือสูตรนี้มาก กล่าวกันว่า ถ้าผู้ใดได้รู้แจ้งหรือได้อ่านพระสูตรนี้แล้ว เวลาทำสมาธิจักไม่เกิดนิมิตอันจะชวนให้ใจเขว หรือหวั่นไหวเลย เพราะในพระสูตรนั้นสอนให้รู้เท่าถึงนิมิตต่างๆ และพระสูตรนี้ปรากฏตามตำนานว่าเป็นสูตรสำคัญของพุทธศาสนามมหายาน และเป็นกุญแจสำคัญของนิกายเซ็นด้วย

        วัชรปรัชญาปารมิตาสูตร เป็นสูตรสำคัญในการปฏิบัติธรรมอีกสูตรหนึ่งปกติจัดเป็นสูตรสำหรับสวดเหมือนทำวัตรของเรา พุทธศาสนิกชนฝ่ายเหนือ รู้จักสูตรนี้ดีมา และสวดกันอย่างแพร่หลาย ในนั้นกล่าวถึงพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมะที่เป็นปรมัตถ์ล้วนๆแก่ท่านสุภูติมหาเถระ,ปฏิเสธขันธ์ 5 ว่าไม่เป็นตัวตน และปฏิเสธความเป็นอยู่แห่งอาตมัน ผู้ทีได้อ่านย่อมได้ปัญญาความรู้แจ้ง มีเรื่องเล่าว่า ในประเทศจีนสมัยราชวงหมิง มีศิษย์ผู้หนึ่งของท่านธรรมาจารย์ เหลียนฉือ ได้บำเพ็ญสมาธิปรากฏเห็นนิมิตต่างๆ จึงได้มีจดหมายมาถามท่านธรรมาจารย์, ธรรมาจารย์องค์นั้นมีจดหมายตอบโต้ไปโดยยกเอาข้อความในวัชรปรัชญาปารมิตาสูตรมาอ้างว่า "วัชรปรัชญาปารมิตาสูตรกล่าวว่า สิ่งที่มีลักษณะทั้งหลายล้วนแต่เป็นของว่างเปล่า และมายา," ศิษย์ผู้นั้นได้รับจดหมายนั้นแล้ว ก็เห็นแจ้ง

        อนึ่ง ที่ทางฝ่ายเหนือถือว่าท้าวมหาราชมีอยู่ 5 พระองค์นั้น คือนอกจากที่ประจำทิศทั้ง 4 อันเรียกว่า จาตุมหาราชแล้ว ยังมีตรงกลางอีกองค์หนึ่งรวมกันเป็น 5 องค์


เสถียร   โพธินันทะ
6 กันยายน 2490

  mahayana/บทความมหายาน/หลักสำคัญของเซ็น
http://www.tairomdham.net/index.php/topic,957.0.html

[คำค้น:]

กระโดดไป: เลือกหัวข้อ: ----------------------------- จากใจถึงใจ ----------------------------- => หน้าบ้าน สุขใจ ===> สุขใจ ป่าวประกาศ (ข้อความจากทีมงาน) ===> สุขใจ เสนอแนะ (ข้อความจากสมาชิก) ===> สุขใจ ให้ละเลง (มุมทดสอบบอร์ด) ----------------------------- สุขใจในธรรม ----------------------------- => พุทธประวัติ - ประวัติพระสาวก ===> พุทธประวัติ แห่งองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ===> ประวิติพระอรหันต์ พระสาวก ในสมัยพุทธกาล ===> ประวัติพระผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ ในยุคปัจจุบัน ===> นิทาน - ชาดก =====> ชาดก พระเจ้า 500 ชาติ => ธรรมะทั่วไป ธารธรรม - ธรรมทาน ===> ธรรมะจากพระอาจารย์ ===> เกร็ดครูบาอาจารย์ => ห้องวิปัสสนา - มหาสติปัฏฐาน 4 => สมถภาวนา - อภิญญาจิต => จิตอาสา - พุทธศาสนาเพื่อสังคม => เสียงธรรมเทศนา - เอกสารธรรม - วีดีโอ ===> เอกสารธรรม ===> เสียงธรรมเทศนา =====> ธรรมะจาก สมเด็จโต =====> ธรรมะจาก หลวงปู่มั่น =====> เสียงบทสวดมนต์ =====> เพลงสวดมนต์ =====> เพลงเพื่อจิตสำนึก แด่บุพการี =====> ธรรมะ มิวสิค (เพลงธรรมทั่วไป) ===> ห้อง วีดีโอ => เกร็ดศาสนา => กฏแห่งกรรม - ท่องไตรภูมิ => ไขปัญหาโลก ธรรม และความรัก => บทสวด - คัมภีร์ คาถา - วิชา อาคม => พุทธวัจนะ - ภาษิตธรรม ===> พุทธวัจนะ ในธรรมบท ===> พุทธศาสนสุภาษิต ===> คำทำนายภัยพิบัติที่จะเกิด ===> รวมข่าวภัยพิบัติ ทั้งในอดีต และปัจจุบัน ===> รู้ เพื่อ รอด (การเตรียมการ) => ห้องประชาสัมพันธ์ ทั้งทางโลก และทางธรรม ===> ฐานข้อมูล มูลนิธิต่าง ๆ ในประเทศไทย (Donation Exchange Center) ----------------------------- วิทยาศาสตร์ทางจิต เรื่องลี้ลับ ----------------------------- => วิทยาศาสตร์ - จักรวาล - การค้นพบ ===> เรื่องราว จากนอกโลก =====> ประสบการณ์เกี่ยวกับ UFO =====> หลักฐาน และ การพิสูจน์ยูเอฟโอ =====> คลิปวีดีโอ ยูเอฟโอ => ไขตำนาน - ประวัติศาสตร์ - การค้นพบ อารยธรรม => เรื่องแปลก - ประสบการณ์ทางจิต - เรื่องลึกลับ ===> ร้อยภูติ พันวิญญาณ =====> ประสบการณ์ ผี ๆ =======> เรื่องเล่าในรั้วมหาลัย =====> ประวัติ ต้นกำเนิด ตำนานผี ===> ดูดวง ทำนายทายทัก ===> ไดอะล็อก คือ ดอกอะไร - พลังไดอะล็อก (Dialogue) ===> กระบวนการ NEW AGE => เครื่องราง ของขลัง พุทธคุณ ----------------------------- นั่งเล่นหลังสวน ----------------------------- => สุขใจ จิบกาแฟ => สุขใจ ร้านน้ำชา => สุขใจ ห้องสมุด ===> สุขใจ หนังสือแนะนำ ===> สุขใจ คลังความรู้ลวงโลก ===> สยาม ในอดีต => สุขใจ ใต้เงาไม้ => สุขใจ ตลาดสด => สุขใจ อนามัย => สุขใจ ไปเที่ยว => สุขใจ ในครัว ===> เกร็ดความรู้ งานบ้าน งานครัว => สุขใจ ไปรษณีย์ => สุขใจ สวนสนุก ===> ลานกว้าง (มุมดูคลิป) ===> เวที จำอวด (จำอวดหน้าม่าน) ===> หนังกลางแปลง (ดูหนัง รีวิวหนัง) ===> หน้าเวที (มุมฟังเพลง) =====> เพลงไทยเดิม ===> แผงลอยริมทาง (รวมคลิปโฆษณาโดน ๆ)